میدان تاریخی انزلی بیش از ۲۰ سال است که در چرخه بلاتکلیفی به دور خود می چرخد و وجود بناهای تاریخی در آن سبب شده میراث فرهنگی نیز در صدور مجوزها بر رعایت قوانین خود اصرار داشته باشد.
به گزارش گیلان صدر، رضا اکبری در مهر نوشت: قصدمان سفر به شمال بود که مسیرمان به انزلی افتاد، تعریفش را شنیده بودیم که شهری توریستی، جالب و دیدنی است اما تا به امروز به این شهر نیامده بودیم، در بدو ورود به انزلی اولین چیزی که توجهمان را جلب کرد دروازه ورودی شهر بود، از کسی که راهنمایمان شده بود شنیدیم نامش دروازه ماهی است و با خود گفتیم چقدر خوب که مسئولان این شهر چنین ایده‌ای به خرج داده‌اند تا به مسافران بگویند اینجا شهری است که شغل اکثر مردمانش صیادی بوده و یا اینکه، ماهی در این شهر، به وفور یافت می‌شود.
با راهنمایمان به سمت داخل شهر حرکت کردیم و در مسیر مناظر زیبایی همچون پل تاریخی غازیان و نمای زیبای بندرگاه و پرواز مرغان دریایی را دیدیم که بسیار جلب توجه می‌کرد اما بعد از گذشتن از پل انزلی به یکباره با صحنه‌ای مواجه شدیم که تمام تصویر زیبای گذشته از یادمان رفت، آیا اینجا همان شهر است؟ ساختمان‌های مخروبه، بناهای ناهمگون و محوطه‌ای تخم مرغی شکل که شبیه به میدان بود اما وقتی شنیدیم اینجا میدان مرکزی انزلی است به یکباره همه باورهایمان در مورد این شهر تغییر کرد.
باورمان نمی‌شد در شهری توریستی و گردشگر پذیر که در ایام نوروز و تابستان چندین برابر جمعیت شهر، مسافر دارد چنین منظره‌هایی هم وجود داشته باشد؟ آیا مسئولان شهر خوابند یا نمی‌توانند برای این میدان که نماد اصلی شهر است کاری کنند؟
این تنها بخشی از صحبت‌های مسافری بود که برای اولین بار به بندرانزلی سفر کرده و از آن جایی که میدان اصلی هر شهر به عنوان معرف و نماد اصلی آن شهر شناخته می‌شود برای پیگیری وضعیت بلاتکلیف این میدان تاریخی به سراغ مردم رفتیم و پس از شنیدن دغدغه‌هایشان از مسئولان امر جویای حال شدیم.
وضعیت کنونی میدان انزلی در شأن انزلیچی‌ها و گردشگران نیست
در سال‌های گذشته مسئولان دستگاه‌های مختلف و متولیان بهسازی وضعیت میدان، بارها با برگزاری جلسات مختلف در تلاش برای رفع مشکلات میدان برآمدند اما تا کنون نتیجه‌ای حاصل نشده است تا جایی که «بابک دین پرست» معاون هماهنگی امور اقتصادی وزیر کشور در سفر اخیر خود به بندرانزلی وضعیت کنونی میدان انزلی را به خرابه‌ای تشبیه و خواستار رسیدگی هرچه سریعتر به وضعیت میدان تاریخی انزلی شد.
«حجت اولیایی» شهروند انزلیچی که به عنوان نجات غریق در بندرانزلی مسئولیت حفاظت از جان هموطنان در استفاده از دریا را برعهده دارد میگوید: من نسبت به شهرم تعصب دارم و وقتی وضعیت میدان مرکزی شهر را به این شکل می بینم تأسف می خورم.
وی ادامه داد: وضعیت فعلی میدان مرکزی شهر نه برای انزلی که برای هیچ شهری پسندیده نیست و وقتی مسافری به این شهر می‌آید ما شرمنده می‌شویم.
اولیایی به نمای ناهمگون ساختمان‌های شرقی و غربی میدان انزلی اشاره و اضافه کرد: اگر این میدان قدمت تاریخی دارد پس بافت و بناهایش هم باید تاریخی باقی بماند اما در ضلع شرقی میدان دو بانک با نمای مدرن و کامپوزیت ساخته شده و سوال من این است که میراث فرهنگی که امروزه روی ساخت و ساز و مرمت و بازسازی بناها حساسیت به خرج می‌دهد در زمان ساخت ساختمان این دو بانک کجا بود و چرا اصلاً صدایش در نیامد؟
وی همچنین گفت: در ضلع غربی میدان و در جوار هتل تهران، ساختمانی داریم که مالک آن بیش از ۱۵ سال است به دنبال نوسازی بنای خود است و تا وزارت میراث فرهنگی هم مراجعه و مکاتبه کرده اما هرکس ساز خود را می‌زند و مالک بیچاره همچنان بلاتکلیف مانده است.
این شهروند انزلیچی با اشاره به خطرهای جانی برای شهروندان در صورت فروریختن این ساختمان‌ها، تاکید کرد: امیدوارم کسانی که متولی و مسئول بهسازی میدان هستند تا زمانی که حادثه جبران ناپذیری رخ نداده فکری به حال این میدان بکنند و در راستای بهبود وضعیت کنونی میدان با مالکانی که آمادگی نوسازی و ترمیم بناهای خود را دارند همکاری کنند.
میراث فرهنگی برای نوسازی بنا مانع تراشی می‌کند/۱۵ سال است دنبال مجوزم
ساختمان‌های تاریخی موجود در میدان بندرانزلی دارای مالک حقیقی و حقوقی است و مالکان باید رضایت خود را برای مرمت و بهسازی بنای خود اعلام کنند اما متأسفانه با وجود اعلام آمادگی برخی از مالکان، با مانع تراشی‌هایی از سوی میراث فرهنگی مواجه می‌شوند که میراث فرهنگی معتقد است اینها مانع نبوده و قانون است و باید در بالادست تغییراتی صورت پذیرد.
به سراغ یکی از مالکانی می‌رویم که ۱۵ سال است در چرخه دریافت مجوز از شهرداری و فرمانداری و میراث فرهنگی در رفت و آمد است و به امید همکاری مسئولان مربوطه، تنها زونکن‌هایی مملو از نامه نگاری‌های شهری، استانی و کشوری را با خود حمل می‌کند.
لهراسب امانی با اشاره به اینکه ملکش بین دو هتل تهران و گل سنگ قرار گرفته و تاکنون هر دو سال یک بار اقدام به دریافت پروانه ساخت از شهرداری کرده است، اظهار کرد: از سوی فرمانداری و شهرداری در طول سالیان گذشته بارها اخطاریه‌هایی مبنی بر ترمیم و رفع خطر ساختمان دریافت کرده‌ام اما به دلیل مانع تراشی‌های میراث فرهنگی، شهرداری حتی از صدور مجوز تخریب هم به بنده خودداری کرده است.
وی با اشاره به اینکه میراث فرهنگی به دلیل وجود برج ساعت انزلی، حداکثر ارتفاع مجاز برای ساخت بنا در میدان انزلی را ۸.۵ متر اعلام کرده است، افزود: ساختمان من در جوار هتل تهران واقع شده و هم اکنون بنای موجود هتل تهران بیش از ۱۷ متر ارتفاع دارد و من هم درخواست کرده‌ام که حداقل هم ردیف با این هتل برای ایجاد هارمونی بناها داده شود اما مرغ میراث فرهنگی یک پا دارد.
امانی با اشاره به در خواست تخریب ساختمانش در سال گذشته به دلیل وجود خطرات جانی برای همشهریانش، ادامه داد: در زمان بازدید شهردار سابق انزلی به همراه فرماندار و مدیرکل سابق میراث فرهنگی گیلان از این ساختمان، اعلام شد این بنا ایستایی و پایداری لازم را نداشته و احتمال وقوع هر گونه حادثه و ایجاد خطر برای شهروندان بندرانزلی وجود دارد و در راستای اجرای اهداف بازسازی و باز آفرینی شهری در این میدان، باید نگاه ویژه ای به آن داشته باشند اما کو گوش شنوا؟
سیمای کنونی میدان انزلی به مانند شهر بمباران شده است
رئیس شورای شهر بندرانزلی نیز در خصوص وضعیت نابسامان این میدان گفت: میراث فرهنگی مانع تراشی نمی‌کند بلکه ضوابط ثبت شده خود را برای مرمت و ساخت بنا در میدان انزلی انجام می‌دهد اما برخی از مالکان بناهای میدان میزان ارتفاع بالاتری نسبت به ضوابط میراث تقاضا دارند.
موسی زنجانخواه با اشاره به برگزاری جلسات متعدد توسط نماینده مردم انزلی در مجلس با وزیر میراث فرهنگی در راستای ایجاد تغییراتی در ضوابط برای رفع مشکلات ساخت و ساز و مرمت بناها در میدان تاریخی شهر انزلی، افزود: بافت تاریخی میدان انزلی ثبت میراثی شده و برخی ساختمان‌ها مثل قندچیان، شهرداری برج ساعت، هتل گل سنگ، هتل تهران و دادگستری به ثبت رسیده و حفظ ماهیت تاریخی این بناها وظیفه مردم و مسئولان است.
وی با بیان اینکه مبنا ارتفاعی اعلام شده از سوی میراث فرهنگی برای ساخت و ساز در میدان انزلی ۸.۵ متر است، ادامه داد: از یک سو به دلیل به صرفه نبودن رقم ارتفاعی اعلام شده، برخی از مالکان رقم ارتفاعی بالاتری را تقاضا دارند اما از سوی دیگر ضوابط میراث فرهنگی یکی از محکم‌ترین ضوابط و قوانین در کشور است که متأسفانه به دلیل عدم توجه به آن در کشور و همچنین عدم تقویت بنیه مالی میراث فرهنگی متأسفانه شاهد آن هستیم که میراث فرهنگی امروزه بدون داشتن توان حمایت مالی از صاحبان ملک، متولی حفاظت از ساختمان‌های فرسوده شده و این امر پسندیده نیست.
رئیس شورای شهر انزلی با اشاره به تلاش مسئولان انزلی برای ایجاد خط افق بناهای تاریخی در ضلع غربی میدان انزلی هم طراز با ساختمان هتل تهران با تغییر مبنا ارتفاعی در میدان انزلی، تاکید کرد: متأسفانه سیمای کنونی میدان انزلی به مانند شهر بمباران شده است و از سوی دیگر در ضلع شرقی میدان شهر بانک‌هایی با نمای مدرن ساخته شده که با قوانین میراث منافات دارد و با احترام گذاشتن به معماری و بافت تاریخی میدان امام (ره) نباید این ناهمگونی‌ها در این میدان وجود داشته باشد.
زنجانخواه با بیان اینکه برخی از مالکان بناهای میراثی از ملک خود نمی‌توانند بهره برداری لازم را بکنند، اضافه کرد: خانه اقبال با وجود همه مطالبه گری های مسئولان شهر و سمن‌ها تا کنون هیچ منفعتی برای مالک آن نداشته و عقلانی نیست که بگوییم چون ملک میراثی هست بلاتکلیف بماند چون نه در بازسازی کمک می‌شود و نه آورده مالی برای مالک دارد.
وی با اشاره به رایزنی‌های انجام شده از سوی شورای شهر با مالک هتل تهران برای بازسازی این بنای تاریخی، گفت: متأسفانه پیگیری‌های امور مربوط به میراث فرهنگی و بناهای تاریخی خسته کننده است و در نهایت کارشناسان ملی در پایتخت تصمیم گیرنده هستند و به سختی می‌توان تغییراتی در قوانین میراث فرهنگی ایجاد کرد اما امیدواریم با استفاده از توانمندی‌های نماینده مردم انزلی در مجلس شورای اسلامی، یک بار برای همیشه مشکل میدان تاریخی شهر حل و فصل شود.
زنجانخواه همچنین ادامه داد: در کنار بافت تاریخی میدان انزلی بافت فرسوده هم وجود دارد که بازسازی یا نوسازی آن متأثر از قوانین میراث فرهنگی می‌شود اما معتقدم می‌توان در میدان انزلی با ملاک قرار دادن ارتفاع هتل تهران و همطراز کردن خط افق ساختمان‌های هم جوار، هم ضوابط میراثی رعایت شود و هم منافع مالکان ساختمان‌ها در این میدان تأمین گردد.
بافت تاریخی انزلی در خطر نابودی / تغییر ضوابط میراثی در حوزه اختیارات گیلان نیست
از آنجایی که هرکس سنگ خود را به سینه می‌زند و منافع خود را بیشتر از منافع جمع در نظر می‌گیرد بر آن شدیم تا از متولی میراث فرهنگی جویای قضایا شویم تا یک طرفه به قاضی نرفته باشیم.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان بالاخره بعد از یک هفته تماس درباره این موضوع با تاکید بر اینکه بافت تاریخی بندرانزلی با وجود اینکه یکی از زیباترین بافت‌های کشور است به شدت مورد خطر قرار گرفته است، اظهار کرد: بندرانزلی دارای ۲۳ ساختمان تاریخی است که ۲۱ ساختمان و بنای تاریخی در اختیار دستگاه‌های دولتی و دو بنا در اختیار بخش خصوصی است و این امر در کشور جز استثنائات است.
مسعود حلاج پور با بیان اینکه از سوی وزارت میراث فرهنگی برای میدان تاریخی انزلی در سال‌های گذشته ضوابط حفاظت از بافت تاریخی تنظیم و به استانداری و تمامی دستگاه‌های ذیربط و ذینفع ابلاغ شده است، افزود: بر اساس این ضوابط، حرایم، خط آسمان، مبنای ارتفاعی و نوع کالبد جداره آنها (موفولوژی شهری) بناهای تاریخی و حرایم آن بر اساس اسناد تاریخی موجود تعیین شده و تغییر مبنای ارتفاعی عملاً به منزله دست بردن در تاریخ است.
حلاج پور با اشاره به ارسال مدارک و اسناد به وزارت میراث فرهنگی برای بازنگری در خصوص تغییر احتمالی مبنای ارتفاعی میدان انزلی، تاکید کرد: در اسناد تاریخی میدان انزلی علاوه بر اینکه همه ساختمان‌ها دارای مبنای ارتفاعی مشخص هستند، مالکانی هم که بناهایی را در محدوده این میدان خریداری کرده‌اند نسبت به این موضوع اطلاع داشته‌اند اما از آن جایی که میراث فرهنگی همواره در جهت تعامل با بخش‌های خصوصی و دولتی برآمده و مالک نیز حق دارد منافع خود را در نظر بگیرد.
به گفته مدیرکل میراث فرهنگی گیلان بر اساس ماده ۲۷ قانون ششم توسعه اگر بناهای تاریخی در اختیار دستگاه‌های دولتی، توجیه اقتصادی برایشان ندارد می‌توانند بر اساس قانون با واگذاری به بخش خصوصی نسبت به تغییر کاربری ساختمان‌های ثبت شده اقدام و با تبدیل آن بنا به کافه موزه، موزه و یا بوم گردی برای توسعه گردشگری مورد استفاده قرار گیرد.
حلاج پور همچنین گفت: ساختمان تاریخی دادگستری انزلی نیز با تفاهم نامه‌ای که بین اداره کل میراث و اداره کل دادگستری منعقد شده به موزه اسناد دادگستری و موزه ورزش تبدیل می‌شود.
گفتنی است؛ میدان تاریخی انزلی سال‌ها است در پیچ و خم نامه نگاری‌های مسئولان مربوطه همچنان اندر خم یک کوچه است و معلوم نیست چه زمانی شهروندان بندرانزلی باید روز خوش این میدان را ببینند و این میدان از حالت توپ فوتبالی که فقط بین شهرداری و فرمانداری و میراث و مالک پاس کاری می‌شود بیرون آمده و گل پیروزی این ماراتن به نام مردم انزلی به ثبت برسد./مهر
