گیلان صدر: معاونت علمی ریاست جمهوری جزو سازمان‌هایی است که از سال ۹۲ با نگاهی بلندمدت شروع به کاشت بذرهایی کرد که امروز محصول داده است. این مجموعه اولین بار در سال ۱۳۸۵ بر مبنای مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی تشکیل‌شد که تا سال ۹۲ رونق چندانی نداشت اما در سال ۹۲ با حضور دکتر ستاری جان دوباره‌ای گرفت.
با حضور ستاری، صندوق نوآوری و شکوفایی که خروجی قانون حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات در مجلس بود به‌طور جد پیگیری شد البته لازم به ذکر است که این قانون در سال ۸۷ مطرح و سرانجام در سال ۸۹ به تصویب رسید اما به دلایلی اجرا آن به طول انجامید.
اما بحث اصلی که قرار است به آن بپردازیم عملکرد اکوسیستم فناوری و اهمیت اقتصاد دانش‌بنیان در فضای کنونی کشور است.
امروزه کمتر کسی را پیدا می‌کنیم که درباره شرکت‌های دانش‌بنیان و اکوسیستم استارتاپی کشور نشنیده باشد، دلیل این موضوع مسیری است که از ۷ سال گذشته یعنی سال ۹۲ شروع شد.
دکتر ستاری که خود از اعضای هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف است با تأکید بر اهمیت سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین و شرکت‌های دانش‌بنیان با شروع معاونت خود برنامه‌ریزی‌های مناسبی را انجام داد که در همان سال ۹۲ منجر به فعال‌سازی صندوق نوآوری و شکوفایی، راه‌اندازی ۷ کریدور تجاری‌سازی در کشور، راه‌اندازی ۷ فن بازار، تصویب بودجه ۲۰۰ میلیون دلاری برای صندوق نوآوری و شکوفایی در بودجه سال ۱۳۹۳ و انعقاد موافقت‌نامه‌های همکاری مختلف برای اعطای تسهیلات به شرکت‌های دانش‌بنیان شد.
در بحران کرونا نیز همان‌طور که مشاهده شد تیم‌های دانش‌بنیان و فناور بلافاصله با استفاده از توانایی‌های خویش شروع به ارائه انواع خدمات در حوزه‌های بهداشت، ساخت کیت‌های تشخیص، ساخت واکسن کرونا، ایجاد بسترهای مناسب آموزش مجازی نمودند.
در حال حاضر تخمین زده می‌شود که بین ۶ الی ۱۰ هزار استارتاپ،۱۵۰ شتاب‌دهنده و همچنین ۵ هزار و ۵۰۰ شرکت دانش‌بنیان در سطح کشور در حال فعالیت هستند که بر اساس آمار سال ۹۸ در این شرکت‌ها ۳۰۰ هزار شغل مستقیم برای دانش‌آموختگان دانشگاهی و متخصصین ایجادشده است که ازاین‌رو در این مدت حدود ۲۰۰۰ نفر از نخبگان میهن اسلامی با فراهم دیدن بستر فعالیت در شرکت‌های دانش‌بنیان و فراهم شدن اکوسیستم نوآوری به کشور بازگشتندکه خود گویای ظرفیت‌های بالای ایجادشده در این اکوسیستم است.
اگر بخواهیم نمونه موفق از فعالیت‌های این معاونت را در عرصه تجاری‌سازی نام ببریم می‌توان به نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ایران ساخت اشاره نمود که این نمایشگاه از سال ۱۳۹۲ آغاز و با رشد سال‌به‌سال خود، تنها در سال گذشته بالغ‌بر ۳۲۰۰ میلیار ریال فروش محصولات ساخت داخل را داشته که این امر باعث استفاده حدود ۷۰ درصد از دستگاه‌های مستقر در آزمایشگاه‌های دانشگاهی کشور شده است.
طبق گزارش ارائه‌شده توسط دکتر روحانی دولت سالانه ۷۰۰ هزار شغل ایجاد نموده، از طرفی نیز طبق آمار ارائه‌شده تنها در سال ۹۸ معاونت علمی از طریق فضای نوآوری دست به ایجاد ۳۰۰ هزار شغل زده براین اساس سهم فضای نوآوری از این امر مهم و حیاتی ۴۲ درصد است.
حال با توجه به رو به رشد بودن اکوسیستم نوآوری در کشور علاوه بر به وجود آمدن شرکت‌های یونیکورن، شرکت‌های زیادی نیز در حوزه‌های مختلف نوآوری درصدد یونیکورن شدن قرارگرفته‌اند که می‌توانند بخش عظیمی از سهم اشتغال را داشته و باعث رشد چشمگیر تولید ناخالص داخلی شوند.
این فضا می‌تواند فرصتی برای گذار از اقتصاد نفت محور بر اقتصاد دانش‌بنیان باشد زیرا که در سال ۹۸ طبق آمار ارائه‌شده کشور تنها موفق به کسب ۸ میلیارد دلار درآمد از طریق منابع نفتی شده است حال‌آنکه این رقم طبق بیانات دکتر روحانی از طریق اقتصاد دانش‌بنیان حدود ۰.۷ میلیارد دلار است، همان‌طور که مشاهده می‌کنید این درآمد تقریباً یک‌هشتم درآمد کشور در سال ۹۸ را تشکیل داده است.
حال سؤالی که مطرح می‌شود این است ” چه باید کرد؟”
درواقع اگر هزینه‌هایی که در بخش نوآوری و شرکت‌های دانش‌بنیان انجام می‌شود را تنها به چشم خرج کردن بودجه کشور دیده شود بی‌انصافی است، زیرا که این هزینه‌ها به‌منزله یک سرمایه‌گذاری پرسود برای کشور و مردم است که نتایج مهمی چون ایجاد اشتغال مستقیم و پویا، افزایش قدرت اقتصادی و شفافیت را به دنبال دارد حال‌آنکه این نتایج خود ثمرات بسیاری چون ارزشمند شدن پول ملی، دوری از اقتصاد رانتی نفت محور و درنهایت ارتقاء سطح فرهنگی کشور را میسر می‌کند.
با توجه به موارد مطرح‌شده دولت باید با ادامه این مسیر و افزایش حمایت‌های خود چه ازلحاظ مالی و چه ازلحاظ معنوی و با هوشمند سازی این حمایت‌ها مسیر رشد زیست‌بوم نوآوری و شرکت‌های دانش‌بنیان را هرروز بیشتر از دیروز هموار نماید، زیرا که این‌یک معامله برد- برد هم برای منافع ملی و هم ملت شریف ایران اسلامی است.
امیر حسین حسین زاده مژدهی_*مشاور حوزه نوآوری و فناوری
گیلان صدر: انتشار مطالب خبری و یادداشت های دریافتی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه ای منتشر می شود.
