گیلان صدر: یک فعال حوزه رسانه می‌گوید: اگر فضای اخلاق حرفه‌ای در جامعه‌ی رسانه‌ای حاکم نباشد به دلیل انگیزه‌‌های عمدتاً مالی، همواره شاهد افشاگری و حملات رسانه‌ای غیر اخلاقی و غیر واقعی علیه افراد یا سازمان‌ها و شرکت‌ها خواهیم بود.
تقویت استقلال رسانه و محترم شناختن حقوق فعالان رسانه‌ای در کنار آموزش گسترده سواد رسانه‌ای در مدارس و دانشگاه‌ها، تا حدی جلوی اثرات کمپین‌های تخریبی رسانه‌ای را می‌گیرد.
سیدصادق حسینی روزنامه‌نگار و فعال رسانه‌ای درباره‌ی اهمیت رعایت اخلاق حرفه‌ای در رسانه‌ها گفت: برخی افراد و جریان‌های سیاسی و اقتصادی با استفاده از ظرفیت رسانه‌ها و در این سال‌های اخیر شبکه‌های اجتماعی، اهداف خود را دنبال می‌کنند. ممکن است شخصی بخواهد رقیب اقتصادی‌اش را از عرصه خارج کند، ممکن است جریانی بخواهد نامزد مورد نظرش را در پستی بنشاند، برای همین کمپین علیه سایرین راه می‌اندازد. یا در نمونه‌ی عینی‌تر آن، جریانی حداقلی به دنبال محدودیت اینترنت و اجرای طرح صیانت است، برای همین کمپینی جامع شامل رایزنی و فضاسازی و اخبار منفی علیه اینترنت راه انداخت تا گروه‌های هدف را زیر ضربه ببرد و طرح را به سرانجام برساند که با وجود مخالفت‌های گسترده همه گروه‌های سیاسی و اجتماعی، تا امروز موفق عمل کرده‌اند.
نکته‌ی دیگری که باید به آن توجه کرد این است که در رسانه‌ها بالاخره به دلیل وجود قانون مطبوعات و قوانین مدنی، خبرنگاران و مدیران حداقل‌هایی از اخلاق حرفه ای را رعایت می کنند به همین دلیل کارفرمایان، سعی می کنند بخشی از کمپین های خود را در شبکه های اجتماعی دنبال کنند تا هم موضوع مطرح شود هم مسئولیتش متوجه کسی نشود و به اصطلاح سرنخ ماجرا گم شود.
تقویت استقلال رسانه و اخلاق حرفه ای و محترم شناختن حقوق فعالان رسانه ای از سویی و آموزش گسترده سواد رسانه ای، حتما از ابزارهای موثر مقابله با کمپین های تخریبی است.
انتشار فیش‌های جعلی مدیران پتروشیمی
سیدصادق حسینی با اشاره به یکی از مصادیق اقتصادی سو استفاده از رسانه توضیح داد: یکی از موضوعاتی که بازتاب زیادی داشت، فیش‌های نجومی مدیران شرکت پتروشیمی امیرکبیر بود که در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد و صدا و سیما هم به آن پرداخت. موضوع این بود که یک چهره اقتصادی برای اینکه مدیر خودش را در پتروشیمی امیرکبیر منصوب کند با استفاده از ظرفیت رسانه ها و شبکه‌های اجتماعی به انتشار فیش‌های جعلی پرداخت تا رقبا را از صحنه خارج کند. چند روز ابتدایی این کمپین شاهد بازتاب زیادی از جمله واکنش وزیر و امام جمعه ها و نمایندگان مجلس بودیم، اما با مشخص شدن جعلی بودن فیش‌ها فضا برگشت. برخی از خبرنگاران مطلع، رقمی که برای انتشار فیش های جعلی هزینه شد را بیش از ۱.۵ میلیارد تومان ارزیابی می کنند.
مسایل مالی باعث زیر پاگذاشتن اصول رسانه‌ای می شود
صادق حسینی ادامه داد: روزنامه‌ها و رسانه‌ها به صورت کلی در ایران مخصوصاً در بخش غیر دولتی عمر محدود و کوتاهی دارند. طبیعتاً بخشی از آن به بیزنس پلن و توانایی مدیریتی صاحبان رسانه برمی‌گردد. بالاخره راه اندازی رسانه مانند فعالیت تجاری نیاز به طرح تجاری دارد، اما شرایط عمومی رسانه‌ها از جمله برخوردهای سلیقه ای و محدودیت های تبلیغاتی نیز به کاهش کیفیت و کوتاهی عمر رسانه ها دامن زده است و شاهد آن هستیم که بخش خصوصی علاقه‌ای به سرمایه گذاری در رسانه ندارد. از طرفی رسانه‌ها با مشکلات مالی مواجه می‌شوند و چون فضای رسانه‌ای در کشور هنوز ابتدایی است، ممکن است رسانه‌ها اصول اخلاقی را زیر پا بگذارند و با انتشار اخبار نادرست اشخاص یا شرکت ها و نهادها را تخریب کنند.
طرح نگهداری از حیوانات خانگی در مجلس
سیدصادق حسینی فعال رسانه ای درباره‌ی نمونه ای از تأثیر موج سازی در موضوعات اجتماعی گفت: چندسالی است نگهداری حیوان خانگی در بخش کوچکی از جامعه رواج دارد، پس این یک موضوع اجتماعی است که حتما از اولویت‌های اول و اصلی جامعه ایران نیست. اما شاهدیم چون یک جریان اصولگرا، این سبک زندگی را نمی‌پذیرد، از ظرفیت شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کند و محتواهای متنوعی از حوادثی که ممکن است حتی اتفاق هم نیفتاده باشند منتشر می کنند و با استفاده از رسانه های زنجیره ای شان موضوع را به عنوان یک چالش مطرح و موج را به سمت مجلس می‌برد و در نهایت طرحی در مجلس اعلام وصول می شود با عنوان «صیانت حقوق عامه در مقابل حیوانات خطرناک و مضر»! که نگهداری حیوانات خانگی جرم انگاری شده و برایش مجازات تعیین می شود. از این دست طرح ها در این دوره مجلس زیاد است و نشان می دهد مجلسی که با کمترین میزان مشارکت مردم بر سرکار آمده، چقدر با فضای عمومی جامعه و الویت های واقعی مردم بیگانه است.
قرارگاه های هشتگ ساز
این روزنامه نگار گفت: امروزه کمپین های سیاسی بدون برنامه عملیاتی در شبکه های اجتماعی اجرا نمی شوند. در کشور ما نیز نمونه های زیادی داریم که البته تاثیر گذاری در توده ی جامعه ندارند و اما برای گزارش دادن به مقامات و گرم نگه داشتن فضای رسانه ای هواداران کارکردهایی دارند. برای نمونه باید به هشتگ سازی قرارگاه های …. اشاره کنم. آن ها به وسیله اکانت ها و حساب ها، هشتگ ها و پیام های خود را در شبکه اجتماعی ارسال می کنند و هشتگی را داغ می کنند که عموم مردم و فعالان شبکه های اجتماعی درگیر آن نیستند و اسمش را هم نشنیده اند. شما اصلا چیزی درباره هشتگ #اوکراین_تجربه_اعتماد_به_آمریکا شنیده‌اید؟ اما آنها برای همین هشتگ صورتحساب برای کارفرما صادر می‌کنند. اتفاقی که صدای رائفی پور را هم درآورد و از سازمان سراج انتقاد کرده بود که چرا هشتگی را که موسسه‌اش در توییتر ترند کرده است، به نام سازمان سراج فاکتور زده‌اند.
نمونه های فراوانی از این هشتگ سازی ها به ویژه علیه اینترنت، سینمای خانگی، آذری جهرمی، برجام، دولت روحانی و جواد ظریف و حمایت از طرح صیانت وجود دارد که در جریان افکار عمومی تاثیری نداشتند اما برای افکار مخاطبان خاص بولتن ها و توجیه سازی ها و البته برای پیمانکاران آب و نان خوبی داشته است.
ماهیت رسانه با گذشته متفاوت است
صادق حسینی معاون خبرگزاری تماشاگر با تاکید بر این که ماهیت رسانه با گذشته فرق کرده است گفت: ۲۰ سال پیش روزنامه و مجله و تعدادی وب سایت جریان اخبار را هدایت می‌کردند. در چند سال اخیر به دلیل عمومی‌تر شدن تکنولوژی، افزایش دسترسی به اینترنت و حضور شبکه‌های اجتماعی، فضای رسانه هم متفاوت شده است. امروز شاهد آن هستیم بسیاری از افراد و حساب ها در شبکه های اجتماعی از برخی روزنامه ها، وب سایت ها و رسانه های رسمی و حتی برنامه های تلویزیونی، پر بازدیدتر و پر مخاطب تر هستند. شهروندخبرنگاری در سراسر جهان جریان دارد. این ها تحولات، هویت و کارکردهای رسانه را تغییر داده اند و اجبارها و الزامات خود را تحمیل کرده اند. 20 سال پیش، در کنار روزنامه، یک نسخه ی متنی یا PDF روزنامه منتشر می شد، اما امروز روزنامه ها مجبور هستند برای عقب نماندن از جریان رسانه ای، بخش تولید محتوای ویژه ای برای وب سایت و شبکه های اجتماعی داشته باشند.
نتایج مثبت شبکه‌های اجتماعی پس از حوادث غیر مترقبه
این کارشناس رسانه گفت: همیشه از موج سازی در شبکه‌های اجتماعی نتایج منفی و سلبی بدست نمی‌آید. شما نگاه کنید در رویدادهایی مثل بازگشت پیکر پاک شهدای غواص و حادثه سقوط هواپیمای مسافربری، آتش سوزی پلاسکو، کشتی سانچی و حوادث پیش بینی نشده مثل سیل و زلزله که فراوان داریم! مردم از بستر شبکه های اجتماعی برای ابراز احساسات و همدردی و همبستگی استفاده می کنند؛ در مرحله ی بعد می بینیم که بسیاری از چهره ها با استفاده از شبکه های اجتماعی برای کمک فراخوان می دهند و سعی می کنند باری از روی مردم آسیب دیده بردارند و کمک حالشان شوند. این نشان می دهد در بزنگاه ها می توان از بستر شبکه های اجتماعی به صورت ایجابی برای جلب حمایت و هدایت کمک های مردمی استفاده کرد.
در نمونه ای دیگر بارها دیده ایم که یک موضوع که در شبکه های اجتماعی توسط مردم بازتاب می باید مسئولان را مجبور کرده اشتباهشان را جبران کنند. این از مزایای این رسانه های جدید است./انصاف نیوز
