• درباره ما
  • تماس با ما
شنبه 21 تیر 1404
  • Login
  • خانه
  • اجتماعی
  • اقتصادی
  • سلامت
  • فرهنگی
  • پرونده ویژه
  • یادداشت
  • طنز
  • سایر رسانه ها
No Result
View All Result
گیلان صدر
No Result
View All Result

تأملی در مناسبات جدید دولت-ملت؛ افزایش شکاف های اجتماعی و واکاوی الگوهای رفتار جمعی

27 تیر 1400
in اجتماعی, یادداشت
0
تأملی در مناسبات جدید دولت-ملت؛ افزایش شکاف های اجتماعی و واکاوی الگوهای رفتار جمعی

گیلان صدر،عباس نعیمی جورشری (جامعه شناس): جامعه ایرانی در حالی وارد قرن جدید خورشیدی شده که شرایط متفاوتی از مناسبات دولت-ملت را تجربه می کند. ازدحام فشار‌های محیطی به این پرسش دامن می زند که جامعه ایرانی به کدام رفتارهای جمعی روی خواهد آورد؟ برای پاسخ به این پرسش نکات زیر قابل تأمل است:

۱. پژوهش های جامعه‌شناختی بستری فراهم می کند که بر اساس آن می توان از افزایش شکاف های اجتماعی ایران سخن گفت. هشدار جامعه شناسی نسبت به شرایط آنومیک و فروپاشی اجتماعی بر این بستر قابل فهم است. در برخی موارد این افزایش تا حدی بوده که احتمالا بتوان از کلیدواژه «گسل اجتماعی» استفاده نمود. این امر در تعارض با «کارکردهای تضاد» قرار دارد. در واقع با موقعیتی مواجه هستیم که تضاد به عنوان عنصر ضروری جامعه برای پویایی و حرکت، به مقوله ای بحرانی متحول گردیده است. در اینجا با حداقل پنج شکاف عمده مواجه هستیم که در ساحت های سیاسی، اقتصادی، دینی، قومی و جنسیتی قابل تفکیک هستند. برخی ساحت مرکز-پیرامون را نیز بر این موارد می افزایند. هرکدام از این ساحت ها درون خود احساس «تبعیض» را پرورش می دهند. یعنی فرد در سیطره آنها به تجربه ای از تبعیض می رسد؛ درک کمتر دیده شدن و کمتر سهیم بودن! این احساس فردی در عددی بزرگ، مبدل به احساسی جمعی می شود و شده است. اینگونه گسل های مذکور در جامعه‌ ایرانی فعال شده اند تا بحرانی‌ فراگیر مشاهده شود.

۲. مرتون جامعه شناس مکتب کارکردگرایی ساختاری در بحثی نظری تلاش نموده همنوایی و گسست اجتماعی را به عنوان دو قطب توضیح دهد. اما او در دوقطبی گرفتار نمی شود و براساس اهداف و وسایل نهادین، طیف بندی متناسبی ترسیم می کند. در این دستگاه نظری، مردم در مواجهه با اهداف توصیه شده توسط نظام و ابزارهای اجتماعی مشروع، به چند شیوه عمل می کنند.

۲.۱. هم نوایان: آنها هم اهداف اجتماعی را می پذیرند و هم ابزارهای رسیدن به آن اهداف را.
۲.۲. نوآوران: آنها اهداف مرسوم را می پذیرند اما وسیله‌ های مرسوم را کنار می نهند و راه های دیگری برای نیل به هدف تعریف می کنند.
۲.۳. مناسک گرایان: آنها اهداف را نادیده می گیرند در عوض ابزارها و روش ها پررنگ می شود.
۲.۴. واپس گرایان: آنها نه اهداف اجتماعی را درونی می کنند و نه روش های مرسوم را می پذیرند. هردو از نظر خارج می گردد.
۲.۵. شورشیان: آنها تلاش می کنند اهداف جدیدی را جایگزین اهداف حاکم کنند. همینطور تلاش می کنند روش های نویی را بجای روش های پیشین تعریف نمایند. آنها مانند گروه چهارم اهداف و ابزارهای موجود را طرد می کنند اما برخلاف آنها منفعل نیستند. آنها در پی تاسیس نظمی جدیدند.

۳. اگرچه دستگاه نظری مرتون عمدتا در حوزه آسیب های اجتماعی و فرهنگی به کار می روند اما می توان از الگوی عمومی آن برای تحلیل رفتار مردم و حکمرانان نیز بهره برد. با توجه به الف. تحولات نظام حکم‌رانی در دهه های پیشین و ب. بافت اجتماعی کنونی ایران در دهه پنجم پس از انقلاب، می توان گروه های جمعی را در پنج رده فوق الذکر به تحلیل نشاند. در واقع مناسبات ملت با دولت در این الگوها قابل ارزیابی‌ است.

۳.۱. بخشی از بدنه اجتماعی در زمره همنوایان قرار دارند. آنها اهداف تعیین شده برای نیک‌بختی را پذیرفته‌اند و راه های رسیدن به آن را نیز قبول نموده اند. بدنه اجتماعی ایدئولوژیک که پایگاه اصلی حاکمیت هستند در این زمره قرار دارند. سبد رای انتخاباتی جریان موسوم به اصولگرا ازین مجموعه است.

۳.۲. بخش دیگری از بدنه اجتماعی در زمره نوآوران هستند. آنها در مناسبت خویش با حکمرانی، اهداف ارزشی را می پذیرند اما در روش ها مناقشه دارند‌‌. طیف موسوم به اصلاح طلب در این مدل عمل می کنند. بخشی از انها در دو دهه اخیر ریزش داشته اند. این ریزش ها در چند عطف تاریخی از جمله تیر ۱۳۷۸، سلسله رویدادهای ۱۳۸۸ انجام شده. همچنین این روند در سالهای ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۹ افزایش یافته است. بااینحال بخشی ازین بدنه اجتماعی هم‌چنان بر الگوی رفتاری‌ پیشین دوام دارند مانند حامیان «ائتلاف جمهور» در انتخابات اخیر.

۳.۳. بخش سوم و چهارم بدنه اجتماعی فارغ از مباحث حکمرانی زیست می کنند. گروه سوم زیست سنتی دارند بدون آنکه نسبت به نهاد قدرت و توصیه های آن در سطح هدف-وسیله، موضع فعال داشته باشند. مذهبیون سنتی یا توده های سنت گرا از این دسته هستند. آنها در بازه های زمانی مختلف، کنش های متمایزی نسبت به نهاد قدرت دارند. اگرچه عمدتا به همنوایان نزدیک می شوند از هویت ایدئولوژیک آن بدنه متمایز هستند. به‌عنوان مثال طرفداران محمود احمدی نژاد که در دهه پیشین، بخشی از سنخ همنوایان بودند در یک چرخش درون ساختاری اکنون از طیف ایدئولوژیک متمایز می باشند.

۳.۴. بخش چهارم بدنه اجتماعی نسبت به حکم‌رانی و ماهیت دولت-ملت بی تفاوت اند. معتادان مواد مخدر، روان پریشان و مجانین ازین زمره اند‌.

۳.۵. بخش پنجم ذیل معترضان علیه نظم موجود معنا میابند. این بدنه اجتماعی، اهداف و وسایل نهادین تعریف شده توسط سیستم را نمی پذیرند. آنها در پی تعریف اهداف جدید و روش های نو هستند.

به نظر می رسد ظهور و بروز این بدنه در سالهای اخیر افزایش یافته‌است. با اینحال تجلیات آنها متنوع می باشد. مشاهدات جامعه شناسانه بیان می دارد که «امر اعتراضی» یا آنچه مرتون شورش می نامید دارای سطح بندی است. احتمالا می توان برای این بدنه اجتماعی، طیف بندی رفتاری زیر را در نظر گرفت.
۳.۵.۱. احساس ناخرسندی‌ درونی و ابراز آن در مقام زبان در عرصه خصوصی
۳.۵.۲. احساس ناخرسندی‌ درونی و ابراز آن در مقام زبان در عرصه عمومی
۳.۵.۳. احساس خشم درونی و ابراز آن در مقام زبان در عرصه خصوصی
۳.۵.۴. احساس خشم درونی و ابراز آن در مقام زبان در عمومی
۳.۵.۵. احساس خشم درونی و ابراز آن در مقام عمل در عرصه عمومی
آنچنان که مشخص است این طیف بندی بر حداقل سه مولفه قرار دارد یعنی «شدت احساس»: ناخرسندی/خشم، «سطح برونداد»: بیان/عمل و «نوع عرصه»: خصوصی/عمومی.

۴. می توان با تکیه بر جامعه شناسی سیاسی نشان داد که مناسبت ملت و دولت در دهه های گذشته تغییر یافته است. در این دستگاه الف. نظم رفتاری‌ حاکمیتی و ب. نظم رفتاری‌ مردم دو عنصر راهنماست.

۴.۱. نظم کاریزماتیک دهه نخست انقلاب مقبول حاکمیت و عامه جامعه بود.
۴.۲. جامعه در مرحله پساکاریزما، تلاش نمود به سمت عقلانیت مدنی حرکت کند. این تلاش از طریق توسعه اقتصادی و سیاسی‌ رهگیری شد و اگرچه تجلیاتی یافت، هرگز به تثبیت نرسید. این امر تاحدی ناشی از تضاد الگوهای نظری حکمرانی بود.
۴.۳. در مرحله‌ سوم این جدال ادامه یافت که با افت خیز مناسبات جامعه و دولت قابل رصد است. الگوی حکم‌رانی گاه برچسب حامی مستضعفان گرفت مانند دولت نهم و دهم و گاه برچسب توسعه مانند دولت یازدهم و دوازدهم. بااینحال رفتار جامعه نسبت به نهاد قدرت از الگوی عقل مدنی و حق شهروندی عقب نشینی ننمود. این در حالی رخ داد که فشارهای اقتصادی به تضعیف طبقه متوسط انجامید و مطالبات عمومی، محتوای معیشتی یافت. باید توجه داشت این مطالبات اقتصادی در پس «ذهنیت جمعی» خویش، وجه مدنی را حفظ نموده است و هربار فرصت طرح آن را جستجو می نماید. در واقع این ذهنیت مدنی قابل حذف نیست.
۴.۴. اکنون به نظر می رسد ایران در مرحله ای نو از مناسبات جامعه‌ و حکم‌رانی قرار دارد. الگوی نظری دولت مندی در ایران به سمت نظمی گرویده که از آن با عنوان «دولت اسلامی» یاد می شود. می توان این الگو را مرحله ای جدید از رفتار حکم‌رانی دانست که از نظم نظری پیشین متمایز است. این رویکرد مایل است نظم نویی را در سطح هدف-وسیله تاسیس کند. این همان «مکان تاریخی» است که رفتارجمعی بدنه های اجتماعی فوق الذکر اهمیت میابد!

۵. در یک جمع بندی می توان اذعان داشت الگوی رفتاری‌ دولت-ملت وارد مرحله‌ای جدید شده است. در این مرحله علاوه بر مناسبات بین‌المللی -که موضوع این یادداشت نبوده- سیاستگذاری داخلی اهمیت دارد. این سیاستگذاری، تعیین کننده الگوی رفتارجمعی در ساختار اجتماعی است. نقش آفرینی الگوی مردمی اول به عنوان پایگاه دولت مهم می باشد. بااینحال الگوی رفتاری‌ پنجم مهمترین الگو در تعیین شرایط اجتماعی کشور خواهد بود. این الگو به سمت پررنگتر شدن حرکت می کند خاصه اینکه اثرگذاری گروه دوم کاهش یافته است. طرح هرگونه نظم جدید (هدف-وسیله) یا تثبیت نظم پیشین در گرو جهت‌گیری جمعی این طیف خواهد بود. بنابر‌این در این فرآیند، فرصتها و تهدیدهای بسیاری برای کلیت ایران وجود خواهد داشت.

Tags: الگوهای رفتار جمعیدکتر عباس نعیمی جورشریدولت_ملتشکاف های اجتماعیگیلان صدر

نوشته مشابه

به‌ ثمر رساندن پروژه‌های تحول‌ساز شهری با وجود چالش‌های مالی

به‌ ثمر رساندن پروژه‌های تحول‌ساز شهری با وجود چالش‌های مالی

by shahed
16 تیر 1404
0

«مرتضی عاطفی» شهردار بندر کیاشهر با اشاره به برنامه‌ریزی انجام‌شده از سال ۱۴۰۰، بر تحقق تدریجی تعهدات شهرداری علی‌رغم محدودیت‌های شدید اقتصادی گفت: با وجود  تنگناهای مالی، پروژه‌های تحول‌ساز شهری به ثمر رسیدند. به گزارش گیلان صدر ‌ به نقل از  واحد خبر روابط عمومی شهرداری بندر کیاشهر، «مرتضی عاطفی»...

فضای شهری‌ باید به بستری برای تجلی ارادت به شهدا و الگوسازی برای نسل جوان تبدیل شود

فضای شهری‌ باید به بستری برای تجلی ارادت به شهدا و الگوسازی برای نسل جوان تبدیل شود

by shahed
9 تیر 1404
0

به گزارش گیلان صدر و به نقل از امور ارتباطات شهرداری رشت،صبح امروز دوشنبه ۹ تیرماه،در چارچوب دومین کنگره هشت هزار شهید استان گیلان و به منظور گرامیداشت یاد و خاطره شهدای جنگ تحمیلی و شهدای مقاومت ۱۲ روزه در برابر رژیم صهیونیستی،با حضور حمید دامغانی فرمانده سپاه قدس گیلان،سردار...

پرداخت اضافه کاری نیروهای شرکتی بر اساس مصوبه جدید شورا

پرداخت اضافه کاری نیروهای شرکتی بر اساس مصوبه جدید شورا

by shahed
29 اردیبهشت 1404
0

به گزارش گیلان صدر: شورای رشت محمد حسین واثق کارگرنیا رئیس شورای اسلامی شهر رشت ظهر امروز در جلسه ۱۷۳ علنی شورا در ساختمان جلسات شورای شهر رشت با تبریک ۲۷ اردیبهشت روز ارتباطات و روابط عمومی اظهار کرد: این روز باید نقطه عطفی در توسعه و تحول واحدهای روابط...

جشنواره چای با حضور مصطفی راغب روز جمعه در جزیره استخر لاهیجان برگزار می شود

جشنواره چای با حضور مصطفی راغب روز جمعه در جزیره استخر لاهیجان برگزار می شود

by shahed
29 اردیبهشت 1404
0

شهردار لاهیجان‌ از برگزاری جشنواره ملی و نمایشگاه چای و اجرای کنسرت رایگان مصطفی راغب از هنرمندان‌ مطرح کشورمان با حمایت مدیریت شهری در جزیره استخر لاهیجان خبر داد. به گزارش گیلان صدر و به نقل از اداره ارتباطات و امور بین الملل شهرداری لاهیجان، رضا زنده دل در گفت...

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

آخرین اخبار

به‌ ثمر رساندن پروژه‌های تحول‌ساز شهری با وجود چالش‌های مالی

فضای شهری‌ باید به بستری برای تجلی ارادت به شهدا و الگوسازی برای نسل جوان تبدیل شود

ترانزیت لوله های فولادی تركیه به تركمنستان از مسیر بندر كاسپین

ضرورت توسعه زیرساخت شهرک‌های صنعتی رشت

نشست اعضای انجمن بنادر خصوصی ایران در بندر كاسپین

رویداد ملی «سفیران خلیج‌فارس» با مشاركت پیشكسوت گیلانی قایقرانی و پاروزنی از فارور تا كیش

پرداخت اضافه کاری نیروهای شرکتی بر اساس مصوبه جدید شورا

جشنواره چای با حضور مصطفی راغب روز جمعه در جزیره استخر لاهیجان برگزار می شود

منطقه آزاد انزلی میزبان شانزدهمین نشست خبری سخنگوی دولت

تاکید بر کیفیت و تسریع پروژه‌های آسفالت شهری در رشت

آغاز عملیات نهضت آسفالت در لاهیجان

اصلاح و بازسازی ۶۰۰۰ كیلومتر دیگر از شبكه‌های فرسوده برق گیلان

اخبار پربازدید

بازگشت مرد باروتی به شهرداری رشت/ محمود باقری خطیبانی مشاور اجرایی شهردار رشت شد

بازگشت مرد باروتی به شهرداری رشت/ محمود باقری خطیبانی مشاور اجرایی شهردار رشت شد

14 آبان 1398
زمینه های همکاری “انجمن دوستی ایران و روسیه” با شهرداری رشت بررسی شد

زمینه های همکاری “انجمن دوستی ایران و روسیه” با شهرداری رشت بررسی شد

24 خرداد 1399
راه اندازی سامانه نوبت دهی تلفن همراه در مراکز درمانی تامین اجتماعی گیلان

راه اندازی سامانه نوبت دهی تلفن همراه در مراکز درمانی تامین اجتماعی گیلان

6 اردیبهشت 1399
فضای شهری‌ باید به بستری برای تجلی ارادت به شهدا و الگوسازی برای نسل جوان تبدیل شود

فضای شهری‌ باید به بستری برای تجلی ارادت به شهدا و الگوسازی برای نسل جوان تبدیل شود

9 تیر 1404
مسئولان استان پاسخگو باشند/نهاد صادر کننده مجوز خانه عفاف فخر در گیلان کیست؟

مسئولان استان پاسخگو باشند/نهاد صادر کننده مجوز خانه عفاف فخر در گیلان کیست؟

17 آبان 1400
«کوثری» جانشین فرماندهی سپاه قدس گیلان شد

«کوثری» جانشین فرماندهی سپاه قدس گیلان شد

13 آذر 1399

اخبار پر اشتراک

  • راه اندازی سامانه نوبت دهی تلفن همراه در مراکز درمانی تامین اجتماعی گیلان

    راه اندازی سامانه نوبت دهی تلفن همراه در مراکز درمانی تامین اجتماعی گیلان

    1778 shares
    Share 711 Tweet 445
  • مسئولان استان پاسخگو باشند/نهاد صادر کننده مجوز خانه عفاف فخر در گیلان کیست؟

    1647 shares
    Share 659 Tweet 412
  • اولین مرکز اختلالات اُتیسم استان با سرمایه گذاری بخش خصوصی در رشت افتتاح شد

    1411 shares
    Share 564 Tweet 353
  • هشدار در خصوص خطر اپلیکیشن لایکی برای نوجوانان/در لایکی هیچ مرز اخلاقی مشخصی وجود ندارد

    1271 shares
    Share 508 Tweet 318
  • شرح فاجعه؛ نامهٔ آسیا ابتهاج به مسعود بهنود

    1256 shares
    Share 502 Tweet 314

گیلان صدر

دسترسی سریع

  • درباره ما
  • تماس با ما

شبکه های اجتماعی

کلیه حقوق مادی و معنوی مطالب این پایگاه خبری_تحلیلی محفوظ میباشد.

استفاده از مطالب با ذکر منبع بلا مانع میباشد . انتشار مطالب به معنی تایید محتوای آنها نیست |  سئو کیورد

No Result
View All Result
  • خانه
  • اجتماعی
  • اقتصادی
  • سلامت
  • فرهنگی
  • پرونده ویژه
  • یادداشت
  • طنز
  • سایر رسانه ها

eRasaneh_Trustseal(82722, true);

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In