• درباره ما
  • تماس با ما
دوشنبه 24 مرداد 1401
  • Login
  • خانه
  • اجتماعی
  • اقتصادی
  • سلامت
  • فرهنگی
  • پرونده ویژه
  • یادداشت
  • طنز
  • سایر رسانه ها
No Result
View All Result
گیلان صدر
No Result
View All Result

تأملی در مناسبات جدید دولت-ملت؛ افزایش شکاف های اجتماعی و واکاوی الگوهای رفتار جمعی

27 تیر 1400
in اجتماعی, یادداشت
0
تأملی در مناسبات جدید دولت-ملت؛ افزایش شکاف های اجتماعی و واکاوی الگوهای رفتار جمعی

گیلان صدر،عباس نعیمی جورشری (جامعه شناس): جامعه ایرانی در حالی وارد قرن جدید خورشیدی شده که شرایط متفاوتی از مناسبات دولت-ملت را تجربه می کند. ازدحام فشار‌های محیطی به این پرسش دامن می زند که جامعه ایرانی به کدام رفتارهای جمعی روی خواهد آورد؟ برای پاسخ به این پرسش نکات زیر قابل تأمل است:

۱. پژوهش های جامعه‌شناختی بستری فراهم می کند که بر اساس آن می توان از افزایش شکاف های اجتماعی ایران سخن گفت. هشدار جامعه شناسی نسبت به شرایط آنومیک و فروپاشی اجتماعی بر این بستر قابل فهم است. در برخی موارد این افزایش تا حدی بوده که احتمالا بتوان از کلیدواژه «گسل اجتماعی» استفاده نمود. این امر در تعارض با «کارکردهای تضاد» قرار دارد. در واقع با موقعیتی مواجه هستیم که تضاد به عنوان عنصر ضروری جامعه برای پویایی و حرکت، به مقوله ای بحرانی متحول گردیده است. در اینجا با حداقل پنج شکاف عمده مواجه هستیم که در ساحت های سیاسی، اقتصادی، دینی، قومی و جنسیتی قابل تفکیک هستند. برخی ساحت مرکز-پیرامون را نیز بر این موارد می افزایند. هرکدام از این ساحت ها درون خود احساس «تبعیض» را پرورش می دهند. یعنی فرد در سیطره آنها به تجربه ای از تبعیض می رسد؛ درک کمتر دیده شدن و کمتر سهیم بودن! این احساس فردی در عددی بزرگ، مبدل به احساسی جمعی می شود و شده است. اینگونه گسل های مذکور در جامعه‌ ایرانی فعال شده اند تا بحرانی‌ فراگیر مشاهده شود.

۲. مرتون جامعه شناس مکتب کارکردگرایی ساختاری در بحثی نظری تلاش نموده همنوایی و گسست اجتماعی را به عنوان دو قطب توضیح دهد. اما او در دوقطبی گرفتار نمی شود و براساس اهداف و وسایل نهادین، طیف بندی متناسبی ترسیم می کند. در این دستگاه نظری، مردم در مواجهه با اهداف توصیه شده توسط نظام و ابزارهای اجتماعی مشروع، به چند شیوه عمل می کنند.

۲.۱. هم نوایان: آنها هم اهداف اجتماعی را می پذیرند و هم ابزارهای رسیدن به آن اهداف را.
۲.۲. نوآوران: آنها اهداف مرسوم را می پذیرند اما وسیله‌ های مرسوم را کنار می نهند و راه های دیگری برای نیل به هدف تعریف می کنند.
۲.۳. مناسک گرایان: آنها اهداف را نادیده می گیرند در عوض ابزارها و روش ها پررنگ می شود.
۲.۴. واپس گرایان: آنها نه اهداف اجتماعی را درونی می کنند و نه روش های مرسوم را می پذیرند. هردو از نظر خارج می گردد.
۲.۵. شورشیان: آنها تلاش می کنند اهداف جدیدی را جایگزین اهداف حاکم کنند. همینطور تلاش می کنند روش های نویی را بجای روش های پیشین تعریف نمایند. آنها مانند گروه چهارم اهداف و ابزارهای موجود را طرد می کنند اما برخلاف آنها منفعل نیستند. آنها در پی تاسیس نظمی جدیدند.

۳. اگرچه دستگاه نظری مرتون عمدتا در حوزه آسیب های اجتماعی و فرهنگی به کار می روند اما می توان از الگوی عمومی آن برای تحلیل رفتار مردم و حکمرانان نیز بهره برد. با توجه به الف. تحولات نظام حکم‌رانی در دهه های پیشین و ب. بافت اجتماعی کنونی ایران در دهه پنجم پس از انقلاب، می توان گروه های جمعی را در پنج رده فوق الذکر به تحلیل نشاند. در واقع مناسبات ملت با دولت در این الگوها قابل ارزیابی‌ است.

۳.۱. بخشی از بدنه اجتماعی در زمره همنوایان قرار دارند. آنها اهداف تعیین شده برای نیک‌بختی را پذیرفته‌اند و راه های رسیدن به آن را نیز قبول نموده اند. بدنه اجتماعی ایدئولوژیک که پایگاه اصلی حاکمیت هستند در این زمره قرار دارند. سبد رای انتخاباتی جریان موسوم به اصولگرا ازین مجموعه است.

۳.۲. بخش دیگری از بدنه اجتماعی در زمره نوآوران هستند. آنها در مناسبت خویش با حکمرانی، اهداف ارزشی را می پذیرند اما در روش ها مناقشه دارند‌‌. طیف موسوم به اصلاح طلب در این مدل عمل می کنند. بخشی از انها در دو دهه اخیر ریزش داشته اند. این ریزش ها در چند عطف تاریخی از جمله تیر ۱۳۷۸، سلسله رویدادهای ۱۳۸۸ انجام شده. همچنین این روند در سالهای ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۹ افزایش یافته است. بااینحال بخشی ازین بدنه اجتماعی هم‌چنان بر الگوی رفتاری‌ پیشین دوام دارند مانند حامیان «ائتلاف جمهور» در انتخابات اخیر.

۳.۳. بخش سوم و چهارم بدنه اجتماعی فارغ از مباحث حکمرانی زیست می کنند. گروه سوم زیست سنتی دارند بدون آنکه نسبت به نهاد قدرت و توصیه های آن در سطح هدف-وسیله، موضع فعال داشته باشند. مذهبیون سنتی یا توده های سنت گرا از این دسته هستند. آنها در بازه های زمانی مختلف، کنش های متمایزی نسبت به نهاد قدرت دارند. اگرچه عمدتا به همنوایان نزدیک می شوند از هویت ایدئولوژیک آن بدنه متمایز هستند. به‌عنوان مثال طرفداران محمود احمدی نژاد که در دهه پیشین، بخشی از سنخ همنوایان بودند در یک چرخش درون ساختاری اکنون از طیف ایدئولوژیک متمایز می باشند.

۳.۴. بخش چهارم بدنه اجتماعی نسبت به حکم‌رانی و ماهیت دولت-ملت بی تفاوت اند. معتادان مواد مخدر، روان پریشان و مجانین ازین زمره اند‌.

۳.۵. بخش پنجم ذیل معترضان علیه نظم موجود معنا میابند. این بدنه اجتماعی، اهداف و وسایل نهادین تعریف شده توسط سیستم را نمی پذیرند. آنها در پی تعریف اهداف جدید و روش های نو هستند.

به نظر می رسد ظهور و بروز این بدنه در سالهای اخیر افزایش یافته‌است. با اینحال تجلیات آنها متنوع می باشد. مشاهدات جامعه شناسانه بیان می دارد که «امر اعتراضی» یا آنچه مرتون شورش می نامید دارای سطح بندی است. احتمالا می توان برای این بدنه اجتماعی، طیف بندی رفتاری زیر را در نظر گرفت.
۳.۵.۱. احساس ناخرسندی‌ درونی و ابراز آن در مقام زبان در عرصه خصوصی
۳.۵.۲. احساس ناخرسندی‌ درونی و ابراز آن در مقام زبان در عرصه عمومی
۳.۵.۳. احساس خشم درونی و ابراز آن در مقام زبان در عرصه خصوصی
۳.۵.۴. احساس خشم درونی و ابراز آن در مقام زبان در عمومی
۳.۵.۵. احساس خشم درونی و ابراز آن در مقام عمل در عرصه عمومی
آنچنان که مشخص است این طیف بندی بر حداقل سه مولفه قرار دارد یعنی «شدت احساس»: ناخرسندی/خشم، «سطح برونداد»: بیان/عمل و «نوع عرصه»: خصوصی/عمومی.

۴. می توان با تکیه بر جامعه شناسی سیاسی نشان داد که مناسبت ملت و دولت در دهه های گذشته تغییر یافته است. در این دستگاه الف. نظم رفتاری‌ حاکمیتی و ب. نظم رفتاری‌ مردم دو عنصر راهنماست.

۴.۱. نظم کاریزماتیک دهه نخست انقلاب مقبول حاکمیت و عامه جامعه بود.
۴.۲. جامعه در مرحله پساکاریزما، تلاش نمود به سمت عقلانیت مدنی حرکت کند. این تلاش از طریق توسعه اقتصادی و سیاسی‌ رهگیری شد و اگرچه تجلیاتی یافت، هرگز به تثبیت نرسید. این امر تاحدی ناشی از تضاد الگوهای نظری حکمرانی بود.
۴.۳. در مرحله‌ سوم این جدال ادامه یافت که با افت خیز مناسبات جامعه و دولت قابل رصد است. الگوی حکم‌رانی گاه برچسب حامی مستضعفان گرفت مانند دولت نهم و دهم و گاه برچسب توسعه مانند دولت یازدهم و دوازدهم. بااینحال رفتار جامعه نسبت به نهاد قدرت از الگوی عقل مدنی و حق شهروندی عقب نشینی ننمود. این در حالی رخ داد که فشارهای اقتصادی به تضعیف طبقه متوسط انجامید و مطالبات عمومی، محتوای معیشتی یافت. باید توجه داشت این مطالبات اقتصادی در پس «ذهنیت جمعی» خویش، وجه مدنی را حفظ نموده است و هربار فرصت طرح آن را جستجو می نماید. در واقع این ذهنیت مدنی قابل حذف نیست.
۴.۴. اکنون به نظر می رسد ایران در مرحله ای نو از مناسبات جامعه‌ و حکم‌رانی قرار دارد. الگوی نظری دولت مندی در ایران به سمت نظمی گرویده که از آن با عنوان «دولت اسلامی» یاد می شود. می توان این الگو را مرحله ای جدید از رفتار حکم‌رانی دانست که از نظم نظری پیشین متمایز است. این رویکرد مایل است نظم نویی را در سطح هدف-وسیله تاسیس کند. این همان «مکان تاریخی» است که رفتارجمعی بدنه های اجتماعی فوق الذکر اهمیت میابد!

۵. در یک جمع بندی می توان اذعان داشت الگوی رفتاری‌ دولت-ملت وارد مرحله‌ای جدید شده است. در این مرحله علاوه بر مناسبات بین‌المللی -که موضوع این یادداشت نبوده- سیاستگذاری داخلی اهمیت دارد. این سیاستگذاری، تعیین کننده الگوی رفتارجمعی در ساختار اجتماعی است. نقش آفرینی الگوی مردمی اول به عنوان پایگاه دولت مهم می باشد. بااینحال الگوی رفتاری‌ پنجم مهمترین الگو در تعیین شرایط اجتماعی کشور خواهد بود. این الگو به سمت پررنگتر شدن حرکت می کند خاصه اینکه اثرگذاری گروه دوم کاهش یافته است. طرح هرگونه نظم جدید (هدف-وسیله) یا تثبیت نظم پیشین در گرو جهت‌گیری جمعی این طیف خواهد بود. بنابر‌این در این فرآیند، فرصتها و تهدیدهای بسیاری برای کلیت ایران وجود خواهد داشت.

Tags: الگوهای رفتار جمعیدکتر عباس نعیمی جورشریدولت_ملتشکاف های اجتماعیگیلان صدر

نوشته مشابه

گیلان بیش از ۲۰ هزار کیلومتر شبکه فشارضعیف دارد که عمده آنها فرسوده هستند

مرحله پنجم قطع برق ادارات پرمصرف گیلان

by shahed
24 مرداد 1401
0

محمد تقی مهدیزاده مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق استان گیلان از اجرای مرحله پنجم قطع برق ادارات پرمصرف در مرکز استان و ۲ شهرستان دیگر خبر داد. گیلان صدر: مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق گیلان ضمن اشاره به دستورالعمل‌های ارسالی از سوی شرکت توانیر و همچنین تصویب نامه هیئت وزیران...

رویکرد مثبت شورا و شهرداری رشت نسبت به سرمایه‌گذاران بخش خصوصی

رویکرد مثبت شورا و شهرداری رشت نسبت به سرمایه‌گذاران بخش خصوصی

by shahed
24 مرداد 1401
0

سید مجتبی خدمت بین دانا سرپرست شهرداری رشت در نشست جذب سرمایه‌گذاران که با حضور رئیس سازمان همیاری شهرداری‌های استان گیلان برگزار شد، گفت: مدیریت شهری از طرحهای مناسب جهت توسعه شهر رشت استقبال می‌کند. گیلان صدر: نشست جذب مشارکتهای بخش خصوصی و سرمایه‌گذاران شنبه ۲۲ مرداد ۱۴۰۱ به ریاست...

حدود ٣٧ هزار زن خانه دار گیلان بیمه شدند

حدود ٣٧ هزار زن خانه دار گیلان بیمه شدند

by shahed
24 مرداد 1401
0

مدیرکل تامین اجتماعی گیلان گفت: نزدیک ٣٧ هزار زن خانه دار در این استان از بیمه زنان خانه دار برخوردار شدند. گیلان صدر: علی حسین نژاد روز یکشنبه در نشست خبری در جمع خبرنگاران رسانه های گروهی استان گیلان اظهار داشت: در حوزه بیمه مشاغل آزاد، زنان خانه دار و...

در شهر رشت حدود ۴۰۰ بنای تاریخی وجود دارد | مخالفت با پیاده راه فرهنگی به عنوان گذر خوراک

در شهر رشت حدود ۴۰۰ بنای تاریخی وجود دارد | مخالفت با پیاده راه فرهنگی به عنوان گذر خوراک

by shahed
24 مرداد 1401
0

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گیلان تصریح کرد: در شهر رشت حدود ۴۰۰ بنای تاریخی قرار دارد که از این تعداد بیش از ۱۰۰ بنا در فهرست آثار تاریخی به ثبت رسیده است. گیلان صدر: سومین جلسه ستاد راهبردی شهر خلاق خوراک شهرداری رشت با موضوع انعقاد...

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

آخرین اخبار

مرحله پنجم قطع برق ادارات پرمصرف گیلان

رویکرد مثبت شورا و شهرداری رشت نسبت به سرمایه‌گذاران بخش خصوصی

حدود ٣٧ هزار زن خانه دار گیلان بیمه شدند

در شهر رشت حدود ۴۰۰ بنای تاریخی وجود دارد | مخالفت با پیاده راه فرهنگی به عنوان گذر خوراک

انعقاد تفاهم‌نامه همکاری بین دانشگاه علوم پزشکی و خانه مطبوعات گیلان

رویداد نوآوری و فناوری هوانوردی در منطقه آزاد انزلی برگزار می شود

مراسم تجلیل از خبرنگاران توسط شورا و شهرداری رشت برگزار شد

معتادان متجاهر مقیم در مراکز بازپروری مجرم نیستند بلکه بیمارند

پرپایی میز خدمت بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در مصلی سنگر

راه اندازی MRI در بیمارستان تالش در حال پیگیری است|طی سه سال اخیر ۱۰ CT اسکن راه اندازی شد

آمار جالب از نگهداری حیوانات خانگی در ایران/تصور این‌که ما فکر کنیم داشتن حیوان خانگی فرهنگ غربی است کاملاً اشتباه است

هر سال “بلوغ زودرس” ۶ سانت قد را کوتاه می‌کند

اخبار پربازدید

دقایقی پس از دستور رییس جمهور، سید مهدی نقوی، برکنار شد!

دقایقی پس از دستور رییس جمهور، سید مهدی نقوی، برکنار شد!

24 دی 1400
هشدار در خصوص خطر اپلیکیشن لایکی برای نوجوانان/در لایکی هیچ مرز اخلاقی مشخصی وجود ندارد

هشدار در خصوص خطر اپلیکیشن لایکی برای نوجوانان/در لایکی هیچ مرز اخلاقی مشخصی وجود ندارد

20 مرداد 1399
محاسبات ذهنی با چرتکه سیستم نوآورانه محاسبه ای است/  باید توازن آموزش در کشور یکسان باشد

محاسبات ذهنی با چرتکه سیستم نوآورانه محاسبه ای است/ باید توازن آموزش در کشور یکسان باشد

11 شهریور 1398
سپیده نام دختری‌ست که لبخند روی صورتش خشکید

سپیده نام دختری‌ست که لبخند روی صورتش خشکید

10 مرداد 1401
قتل مادر و برادر با ۲۰ ضربه چاقو

قتل مادر و برادر با ۲۰ ضربه چاقو

27 تیر 1401
مسئولان استان پاسخگو باشند/نهاد صادر کننده مجوز خانه عفاف فخر در گیلان کیست؟

مسئولان استان پاسخگو باشند/نهاد صادر کننده مجوز خانه عفاف فخر در گیلان کیست؟

17 آبان 1400

اخبار پر اشتراک

  • هشدار در خصوص خطر اپلیکیشن لایکی برای نوجوانان/در لایکی هیچ مرز اخلاقی مشخصی وجود ندارد

    هشدار در خصوص خطر اپلیکیشن لایکی برای نوجوانان/در لایکی هیچ مرز اخلاقی مشخصی وجود ندارد

    1020 shares
    Share 408 Tweet 255
  • اطلاعیه شرکت گاز گیلان؛ راه های ارائه خدمات غیرحضوری

    860 shares
    Share 344 Tweet 215
  • گزارش تصویری افتتاح پارک جنگلی توسکا در چمخاله لنگرود

    824 shares
    Share 330 Tweet 206
  • استعلام غیرحضوری کارکرد کنتور گاز

    821 shares
    Share 328 Tweet 205
  • محاسبات ذهنی با چرتکه سیستم نوآورانه محاسبه ای است/ باید توازن آموزش در کشور یکسان باشد

    799 shares
    Share 320 Tweet 200
گیلان صدر

دسترسی سریع

  • درباره ما
  • تماس با ما

شبکه های اجتماعی

کلیه حقوق مادی و معنوی مطالب این پایگاه خبری_تحلیلی محفوظ میباشد.

استفاده از مطالب با ذکر منبع بلا مانع میباشد . انتشار مطالب به معنی تایید محتوای آنها نیست |  سئو کیورد

No Result
View All Result
  • خانه
  • اجتماعی
  • اقتصادی
  • سلامت
  • فرهنگی
  • پرونده ویژه
  • یادداشت
  • طنز
  • سایر رسانه ها

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In