اختصاصی، گیلان صدر: در رویداد علمی -تخصصی نخستین سالانه شهر خلاق رشت که با شرکت اساتید و صاحبنظران حوزه های مختلف تاریخی ،اجتماعی و فرهنگی روز دوشنبه ۲۳ خرداد ماه جاری در پژوهشکده گیلانشناسی رشت و به همت اداره مطالعات و پژوهش شهرداری رشت برگزار شد، سخنرانان در پنل های تخصصی مختلف به بیان نظرات و پیشنهادات خود پرداختند.
در این رویداد و در پنل تخصصی ” نقش آفرینی سمن ها در شهر خلاق رشت “
شیرین پارسی کارآفرین ، کشاورز نمونه و عضو هیات مدیره جمعیت زنان و جوانان حافظ محیط زیست گیلان اظهار داشت : دانش بومی غذا را معنا می کند .
وی ادامه داد: گروه‌های مردمی در حقیقت صداهای متنوع هستند . در برنامه جهانی غذا بیش از یک هزار سازمان غیر دولتی در این حوزه در جهان فعالیت می کنند. سازمانهای بین المللی توانسته اند نقش موثری در سازمان فائو داشته باشند. سازمان های مردم نهاد حتی می توانند به دولت ها سرنخ و مسیرهایی ارائه دهند و این بستگی به دانش ،تخصص ،کارآمدی و حس مسوولیت پذیری نسبت به مسوولیت اجتماعی دارد.
پارسی گفت: اگر ما ندانیم واجد چه داشته هایی هستیم نمی توانیم پرچمی را با هیچ سخنرانی بالا نگه داریم. باید پیش از هر چیزی دولتمردان، شهروندان و صنایع وظایف خود ، مسوولیت اجتماعی و وجدان کاری را در این جهان امروزی بدانند.
وی اضافه کرد : شهر خلاق ظرفیت سازی برای اقشار آسیب پذیر بویژه زنان هستند .
پارسی گفت: غذای سالم از زمین و کشاورزی سالم تامین می شود و به غیر از آن نمی توان به غذای سالم دست یافت و پایداری غذا نیز در گرو تنوع و سنجه های مختلف است.
وی با اشاره به اسلو فود یا جنبش پایدار سازی غذا بیان کرد: در زمان شکل گیری میلیون ها نفر در ۱۶۰ کشور را درگیر خود کرد و اعتقاد دارد غذای خوب ،پاک و سالم حق همه است. این جنبش معتقد است که غذا تعیین کننده بسیاری از مناسبات است و فرهنگ ،سیاست ،کشاورزی و محیط زیست اینها همه در غذایی که ما مصرف می کنیم، اهمیت دارند.ما به بهای تولید یک غذا اجازه نداریم هر کاری با خاک و زمین انجام دهیم.
پارسی با اشاره به نقش تاریخی زنان در زمینه غذا گفت : اگر تاریخ کشاورزی را مطالعه کنید، زنان بودند که دانه ها را یافتند و کاربرد آن دانه ها را در زمین پیدا کردند. ما مدیون این دانش بومی هستیم. این دانش بومی است که غذای ما را معنا می کند .
وی اضافه کرد : طبیعت و فرهنگ سازنده غذا هستند که منابع طبیعی از قبیل خاک ،آب و هوا تقش آفرین است. محصولات غذایی از قبیل برنج در استانهای مختلف کشور از نظر طعم متفاوت هستند ، این تفاوت به دلیل خاک، آب و هواست. سرزمین و کشور هفت اقلیم قابلیت کاشت محصولات کشاورزی مختلف را دارد و دارای تنوع ،تاریخ و فرهنگ تولید و دانش افزوده ای هستیم .
او در زمینه بحث خوراک نیز عنوان کرد : در گیلان می توانیم آموزش طعم شناسی را داشته باشیم ،انواع پنیرها ،ماهی ها و … در گیلان وجود دارد .
وی با اشاره به برگزاری نخستین برنامه اسلو فود در سال ۹۶ در گیلان گفت: سمن جمعیت زنان در کنار مجریان این برنامه و با آنان همراه بود . برگزاری نشست اساتید ،نمایشگاه‌های جنبی و حضور اساتیدی از مرکز بین المللی برنج آسیای مرکزی در کارگاه آموزشی گنجینه طعم که جمعیت زنان نقش پررنگی در این برنامه داشت و انجام پژوهش ها و پایان نامه های دانشجویی نیز جزء این برنامه ها بود و اگر این پیوند بین دانشگاهها و سازمان های مردم نهاد و سازمان های دولتی و غیر دولتی برقرار نشود این جریان قابلیت پایداری و ماندگاری را نخواهد داشت.
بازدیدی :شهروند مسوولیت پذیر توسط سازمانهای مردم نهاد تربیت می شود / پویایی شهرها در گرو مشارکت شهروندان است
پیمان بازدیدی فعال زیست محیطی و مدیر عامل موسسه سرزمین ایده آل ما اظهار داشت : شهری خلاق و پویا خواهد شد که مردم آن در فعالیت ها مشارکت داشته باشند و این مشارکت در بحث امور شهری شکل می گیرد.
بازدیدی با اشاره به تدوین طرح شورای مشورتی سازمانهای مردم نهاد اضافه کرد : در ابتدا باید جایگاهی برای سازمان های مردم نهاد توسط شهرداری رشت ایجاد شود تا ایده ها ،خلاقیت ها و فکرها در آن زاییده شود و به نحو احسن از آنها بهره گیری شود.
وی ادامه داد : شهروند مسوولیت پذیر توسط سازمان های مردم نهاد تربیت می شود ، به عنوان مدیر یک موسسه زیست محیطی در ابتدا تلاش می کنم به اعضای این سازمان مردم نهاد ،مسوولیت پذیری را آموزش دهم .در گام بعدی آموزش مسوولیت و شعور اجتماعی باید مد نظر قرار گیرد .
بازدیدی بیان کرد : تمامی این مراحل ، گام به گام جزء وظایف ذاتی سازمانهای مردم نهاد است که در شهر می توانند پویایی ایجاد کنند و کودکان را برای داشتن شهری بهتر تربیت کنند . زمانی که شهروندان به این سطح از آگاهی برسند قطعا ایده ها تراوش می کند و فکرها کنار یکدیگر برای بهتر زیستن در این شهر جمع می شود .
وی با یادآوری بسیج مردمی برای جمع آوری گیاه سنبل آبی از تالاب عینک در سال‌های گذشته گفت : فراخوانی صورت گرفت و چندین سازمان مردم نهاد در کنار یکدیگر و شهرداری اقدام به پاکسازی کردند و کم کم با دیده شدن فعالیت های شهروندان ،دولتی ها نیز پای کار آمدند و این عملکرد یکی از بی نظیر ترین مشارکت های مردمی در حوزه سازمانهای مردم‌نهاد در کشور بوده است.
بازدیدی با انتقاد از عدم توجه برخی به فعالیت های موثر سمن ها در استان و رشت گفت : متاسفانه سرمایه های اجتماعی در رشت به راحتی سوزانده می شود و تخریب چهره های فعال صورت می گیرد اما اگر می خواهیم شهر خلاقی داشته باشیم و در حوزه سازمان مردم نهاد نیز فعالیت انجام دهیم و شهر را به سمت و سویی ببریم که خلاقیت ایجاد شود، باید جایگاه ویژه ای برای سازمانهای مردم‌نهاد تببین شود. باید NGO های تخصصی در بحث خوراک از فعالان سازمانهای مردم نهاد شکل بگیرد.
این فعال محیط زیستی گفت: از شهرداری رشت در خواست می کنم اساتید و سمن هایی که حوزه حقوق شهروندی آموزش داده و فعالیت می کنند، دعوت شود تا این مباحث به صورت فراگیرتری به شهروندان ارائه گردد.
نظامی : توجه شبکه شهرهای خلاق به افراد ضعیف جامعه
گلناز گیلکی نظامی فعال اجتماعی ،کار آفرین و مدیر عامل موسسه خیریه ایزد دوستان شمال با اشاره به نقش سازمانهای مردم نهاد اظهار داشت : در حوزه سازمانهای مردم نهاد ساختار قانونی و حقوقی که در کشور ما وجود دارد، تفاوت هایی با ساختارهای حقوقی و اجرایی در سایر کشورها حتی کشورهای همجوار دارد لذا ما بالاجبار باید ساختار موجود را ارتقاء دهیم و یا اینکه در چارچوب ساختار فعلی ماموریت اجتماعی خود را به ثمر برسانیم.
وی با یادآوری تعریف سازمانهای مردم نهاد و سمن ها گفت : تعریف سازمانهای مردم نهاد در جهان از نظر سازمان ملل و زیر ساخت ها و کرسی ها متفاوت است، کرسی حقوق زنان ،جمعیت و … هر کدام ساختار سازمان های مردم نهاد را متناسب با اولویت بندی خود ارتقاء می دهند و معمولا در تعاریف جهانی بدین گونه است که سمن ها بر ساختار حاکمیتی تاثیر گذاری دارد بدین معنا که سازمان های مردم نهاد کاتالیزور صدای مردم و تغییرات برای دستگاه‌های حاکمیتی است.
وی افزود: ممکن است این تعریف در کشور ما با فعالیت های سیاسی مشابه باشد لذا نخستین نکته ای که در تعاریف سازمانهای مردم نهاد در کشور تغییر ساختاری داده شده است، محدود کردن فعالیت این سازمان ها به فعالیت های غیر انتفاعی و غیر سیاسی می باشد و اخیرا نیز به سبب گسترش سازمانهای مردم نهاد اسمی یا واقعی ، محدودیت های دیگری نیز قائل شده اند و مخاطب شناسی صورت گرفته و مخاطبان محدود شده اند و ماموریت های اجتماعی را مصوب روزنامه رسمی کرده اند و نوع پروانه ها را از پروانه های اداری، قضایی تغییر داده اند.
نظامی اضافه کرد : به صورت کلی و در مفهوم عام ،سازمان های مردم نهاد در ایران جنبش های خودجوش مردمی هستند که برای رفع یک مشکل اجتماعی تشکیل می شوند.در ایران سازمان های مردم نهاد فعالیت های گسترده تری نسبت به سازمان های مردم نهاد در کشورهای دیگر دارند.
ماموریت های شفاف ،خلاصه و دست یافتنی جزء امتیازات سازمانهای مردم نهاد فرا منطقه ای و فرا کشوری هستند .در کشور ما به واسطه شروع جدید ،فعالیت ها بر اساس روال است.در ابتدا فعالیت سازمان های مردم نهاد بسیار کلی نگر بودند . به لحاظ ساختار سنواتی ،محلی ،مذهبی و سنتی در ایران از بدو فعالیت های شهری، کمک و هم رسانی به دلیل بافت فرهنگی در ایران را داشته ایم.
وی تصریح کرد : یکی از تشکل هایی که به عنوان انواع سمن ها می توانیم نام ببریم و پیشتاز فعالیت های سمن ها بدانیم، هیات های مذهبی هستند .هیات های قدیمی بودند که در مساجد از ۱۰۰ سال گذشته حضور پیدا می کردند و آیین مذهبی خود را اجرا می کردند و در طول سال از مستمندان دستگیری می کردند و نقش داوری نیز داشتند.
وی خاطر نشان کرد : بر این اساس مفهوم سازمان های مردم نهاد یا NGO یک مفهوم وارداتی در کشورمان نیست بلکه مفهومی است که جز داشته های فرهنگی ما بوده اما بدلیل اینکه ایران همواره در تدوین اسناد و بومی سازی در بیشتر موارد ضعیف عمل کرده لذا برخی از مفاهیم این بخش از سوی فعالان اینگونه متصور می شود که فعالیت های مردمی مفهومی وارداتی است . بافت مردمی کشور ما مشارکت ، کمک و فعالیت های خیریه و مذهبی بوده است و حتی در حوزه های کشاورزی نیز مفهومی بنام ” میرآب ” جزء فعالیت های مدنی مشارکتی مناطق محلی بوده است.
وی با اشاره به انواع سمن ها، ادامه داد : در حال حاضر بنا به ضرورت های قانونی سمن های محیط زیست ، اجتماعی، خیریه و … داریم و اخیرا نیز این تفکیک ها بیشتر شده است.
اهداف شبکه شهر های خلاق خوراک
نظامی در بخش دیگری از سخنان خود به اهداف شبکه شهرهای خلاق اشاره کرد و گفت : این اهداف ،هدف هایی هستند که نتایج ماموریت های اجتماعی سازمان های مردم نهاد را دارند . تمام فعالیت های سازمان های مردم نهاد بر پایه خلاقیت است. ما در سازمانهای مردم نهاد ناگزیر به استفاده از ابزارهای خلاقیت برای بقاء ، اجرای ماموریت و رسیدن به نتایج هستیم و این چیزی جز رسیدن به توسعه پایدار نیست.
وی افزود: در برخی موارد آماری که از سازمانهای مردم نهاد می بینیم، نزدیکتر به واقعیت است تا آمار سازمانهای دولتی .این به جهت درست و غلط بودن اجرای فعالیت آنان نیست بلکه به دلیل ضوابط اجباری دو سازمان است. اگر در یک سازمان مردم نهاد بخواهیم گزارش محلی تهیه کنیم، بیشترین میزان همکاری خانه به خانه با تسهیلگران سازمانهای مردم نهاد است. حتی گزارشاتی که به آمارگیران می دهند با گزارشاتی که به تسهیلگران محلی می دهند متفاوت است.
وی به اهداف مهم شبکه شهرهای خلاق برای رسیدن به توسعه پایدار اشاره کرد و گفت : فقر زدایی ، ایجاد ثروت اجتماعی، ایجاد فرهنگ ،حذف کودک آزاری از انواع مختلف بعد جسمی، جنسی و روحی اینها پارامترهای اصلی در حوزه توسعه پایدار است.
نظامی تاکید کرد: امروزه کودک آزاری های نوین را داریم ،در استان گیلان توجه خاصی به حوزه کودک و زنان از دیرباز وجود داشته است . اکنون در شهر رشت که شهر خلاق است باید شهر دوستدار کودک باشیم و باید از تجارب بین المللی در حوزه حفظ و حراست از کودکان استفاده کنیم ، بر طبق آماری که در شهر رشت وجود دارد، باید بدانیم چه میزان کودک از سوء تغذیه رنج می برند و چه میزان از سوء رفتار پدران و مادران تحصیلکرده با کودکان وجود دارد و به چه اندازه معاونت در جرم مادران در بحث کودک آزاری ها موجود است. ما پیشنهاد می دهیم که سازمان های مردم نهاد با توجه به ابزار اصلی و فعالیت مردمی این سازمان‌ها، سیاست گذاری شهر خلاق در آنها دیده شود .
وی اذعان داشت :شهر رشت بر اساس سرشماری ۷۵۰ هزار نفر جمعیت دارد. اگر ۳۰ درصد این جمعیت را مخاطب اصلی شهر خلاق رشت در نظر بگیریم، برای ارتباط با سازمانهای مردم نهاد ،این سمن ها ،باید ۲۲۵ هزار نفر را به عنوان مخاطب خود در زمینه شهر خلاق بدانند. مخاطبان مستقیم سازمان های مردم نهاد آموزش‌های حضوری ما هستند. سازمانهای مردم نهاد همچنین مخاطبان غیر مستقیم نیز دارند .کنش ها، درخواست ها یا مطالبه هایی که به واسطه کنشگران اجتماعی و گاها کنشگران سیاسی در فضای مجازی صورت می گیرد دارای مخاطب است. حداقل ۲۰ سازمان مردم‌نهاد فعال، حرفه ای و دارای منابع مستقل نیازمند رسیدگی به موضوع شهر خلاق رشت هستند . همکاری بین بخش خصوصی ،عمومی و جامعه مدنی غایت حضور سازمانهای مردم نهاد است، اگر سازمان مردم نهاد با مشکل و انتقادات موجود به این غایت نرسد، نقش کاتالیزوری خود را ندارد.
این فعال اجتماعی عنوان کرد :ما به عنوان سازمان مردم نهاد باید بخش خصوصی ،عمومی و جامعه مدنی را در یک ساختار بچینیم و در این صورت به توسعه خواهیم رسید و فرهنگ طبقات مختلف به یک نقطه می رسد .
نظامی گفت : در بحث فعالیت سازمانهای مردم نهاد ،این سازمان ها می توانند در حوزه شهر خلاق به صورت مستقیم یا غیر مستقیم ورود کنند .اگر فعاليتي در زمینه کارآفرینی اجتماعی دارند. پروژه ای را تعریف کنندو به صورت مستقیم به این مبحث ورود کنند. ما باید به عنوان سازمان های مردم نهاد ابتدا و اولویت بندی سیاست های داخلی خود را انجام دهیم و سپس از سیاست گذار عمومی بخواهیم که اولویت های خود را با ما در شهر خلاق متناسب کند .
وی یادآور شد: شهر خلاق در تمام ماموریت های اجتماعی خود ،اشاره به افراد حاشیه رانده شده دارد ،چرا زنان و کودکان را به عنوان افراد ضعیف جامعه قرار می دهند؟ نه به دلیل جایگاه انسانی آنان بلکه به دلیل نابرابری در دسترسی به منابع. در استان گیلان این نابرابری دسترسی بین جنسیت زن و مرد را به مراتب از استانهای دیگر کمتر مشاهده می کنیم اما این نابرابری دسترسی از طریق شبکه شهرهای خلاق به حداقل می رسد و لازم است که شهرداری به عنوان میزبان شهر خلاق رشت ساختاری را ایجاد کند که مشارکت سازمان های مردم نهاد ،تامین ،برنامه ریزی و مشارکت مردمی صورت گیرد و چشم اندازی برای این سازمان ها ترسیم شود که مشکلات موجود در شهر رشت نظیر روز بازارها ،مهاجرت ها ،بحث دور ریز غذاها و… از طریق ماموریت شهر خلاق حل شود.
(شهر رشت شهر ثبت شده خلاق خوراک شناسی است و میزان دور ریز غذا شهر رشت جزء ده شهر نخست کشور است .۳۵ میلیون تن سالانه غذا دور ریز می شود که معادل غذای ۱۸ میلیون نفر می باشد.)
هادی زاده: سمن واسط بین فعالیت های مردم و نهادهای حاکمیتی و دولتی هستند
جواد هادی زاده فعال و کنشگر حوزه گردشگری نیز اظهار کرد : سمن واسط بین فعالیت های مردم و نهادهای حاکمیتی ،دولتی و قدرت است .
وی با بیان اینکه اکثریت سمن ها به تنهایی فعالیت های ارزشمندی را انجام می دهند اما حلقه مفقوده این فعالیت ها، نبود ارتباط مناسب با یکدیگر بوده است ، گفت در نخستین فرهنگسرای گردشگری در استان که به عنوان اولین فرهنگسرای گردشگری در کشور نیز تاسیس شد، به سمتی رفتیم که زنجیره مشارکت ایجاد کنیم به این ترتیب که تمامی گروه‌ها و افرادی که می توانند نقش داشته باشند و مشغول فعالیت هستن، در چه سطحی هستند و چگونه می توان از وجود آنها بهره گرفت.
هادی زاده ادامه داد : در کنار نقش غیر دولتی ،غیر سیاسی و غیر انتفاعی بودن سمن ها ،باید به کارکرد تخصصی سمن ها نیز دقت کنیم .
وی افزود : همواره مردم و سازمانهای مردم نهاد چندین قدم از سازمانهای دولتی جلوتر هستند یعنی دغدغه ها، روش اجرا، نگاه و برنامه ریزی و منابع جذب شده توسط سمن ها برای کمک به موضوع که از قدرت جمعی حاصل می شود منتج به سه دستاورد اصلی یعنی زمان کم،هزینه اندک و کارآیی بالا می شود .
هادی زاده عنوان کرد : تا زمانی که برای برنامه ها استراتژی نداشته باشیم و مشخص نکنیم که به کجا میخواهیم برسیم تمامی این سخنان در حد حرف و بیان باقی می ماند.
گفتنی است در رویداد علمی تخصصی نخستین سالانه شهر خلاق رشت جمعی از اعضای شورای شهر رشت ، رییس پژوهشکده گیلانشناسی گیلان ، معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری گیلان ، اساتید و سمن های مختلف حضور داشتند و به بیان نظرات خود پرداختند.
لازم بذکر است؛ رویداد علمی تخصصی نخستین سالانه شهر خلاق رشت دارای عناوینی همچون شهر خلاق ، برندینگ و دیپلماسی شهری ، تاریخ رشت از منظر خوراک شناسی و پنل هایی با عناوین ” نقش آفرینی سمن ها در شهر خلاق رشت ” ، ” خلاقیت شهری و شهروندی از پیدایش تا اجرا ” و ” کارآفرینی خوراک در شهر خلاق رشت ” با سخنان صاحبنظران این حوزه ها برگزار شد .
