اختصاصی؛ گیلان صدر؛ دکتر ابوعلی گلزاری؛ مدرس دانشگاه و و فوق دکتری مدیریت پسماند
چند روز پس از روز درختکاری؛ استاندار گیلان در اقدامی قابل تامل به همراه سرپرست شهرداری و اعضای شورا اقدام به غرس نهال در محوطه دفنگاه زباله در سراوان کرد! اقدامی خارق العاده که هیچ پایه علمی و عقلی ندارد.
بازگشت سراوان به دامان طبیعت!
کاشت درخت روی زباله های سراوان براساس وضعیت موجود سراوان و شرایط آنجا بدون پایه و اساس علمی است. سال 1393 هم زمین فوتبال بر روی سراوان ساخته شد و میلیونها تومان هزینه شد. این صحبتها برای فریب افکار عمومی و تلاش برای عدم حل مسئله و قبول وضعیت موجود و ارائه راهکارهای علمی برای آن است. ای کاش دولتمردان بعد از هر ادعایی، مطالعات پشتیبان آن مطالعات اولیه را ارائه می دادند که این تصمیم از کجا نشأت گرفته است.
کاشت درخت بر روی سراوان با خروج شدید گاز متان، دمای بالای پسماندهای مدفون شده و شیرابه تولیدی و عدم تصفیه آن و وجود سموم و فلزات سنگین و … امکان رشد به هیچ گیاهی را نخواهد داد و بجای پرداختن به این شوهای تبلیغاتی بایستی تمام سازمانهای مردم نهاد، متخصصین این امر دعوت شوند و با همکاری مردم و متخصصین این مسئله برای همیشه ریشه ای حل گردد.
شهروندان استان گیلان روزانه ۲ هزار تن پسماند عادی شهری با ترکیب پسماند فساد پذیر حدود ۷۵ درصد، رطوبت بالای ۹۰ درصد تولید می‌کنند که نصف این پسماندها در سراوان مدیریت می‌شود و اثرات محیط زیستی، اجتماعی و اقتصادی این پسماندها به دلیل عدم مدیریت اصولی و کارآمد بر هیچکس پوشیده نیست. عدم مدیریت اصولی این پسماندها باعث راهی شدن شیرآبه‌ها، حدود ۱۰۰ هزار لیتر روزانه به آب‌های سطحی، زیرزمینی و دریاها شده است و آسیب شدیدی بر سلامت انسان و اکوسیستم به همراه دارد. در مدیریت پسماند به هیچ عنوان به ابتدای چرخه و انتهای چرخه مدیریت توجه نشده است بنابراین در نگاه اول عدم آموزش و عدم تفکیک از مبدا کاملا مشهود است. در هیچ دبستان و مدرسه‌ای در استان گیلان اصول تفکیک آموزش داده نمی‌شود. دومین مساله این است که انتهای چرخه مدیریت پسماند، بدون اصلاح ابتدای چرخه یعنی تفکیک از مبدا کار بسیار دشواری خواهد بود که در حال حاضر این اتفاق هم در حال رخ دادن نیست.
سومین مساله: هنوز طرح جامع مدیریت پسماندی استان گیلان را فرا نگرفته است و این عرصه از تصمیم‌گیری موازی رنج می‌برد و تصمیم گیری در این عرصه به شدت غیرتخصصی است و هنوز با تمام این مشکلات، به تعداد انگشتان دست ما در کل مجموعه شهرداری، استانداری و فرمانداری استان گیلان فرد متخصص پسماند نداریم.
بعد از مساله اجتماعی عدم تفکیک پسماند و مساله عدم وجود نیروی متخصص و ساختار نامناسب مدیریت پسماند در استان، مساله چهارم این است: بزرگترین مساله سراوان شیرابه‌های تولیدی آن است. اعتبار تصفیه خانه شیرآبه سراوان تامین شد ولی شرکت لوله سازی شمال! که تخصص ساخت لوله دارد مجری احداث آن شده است. تصفیه خانه شیرابه با هزینه حدود ۱۵ میلیارد تومن تاکنون چندین بار افتتاح شده و متاسفانه حتی یک لیتر هم شیرابه تصفیه نکرده و هزینه جاری آن در سال با هزینه ساخت آن برابر است و به دلیل استفاده از نانوذرات در تصفیه شیرابه هزینه جاری سالانه آن نیز حدود ۱۵ میلیارد تومان خواهد شد با لحاظ این مساله که این نانوذرات باعث آسیب‌های جدی به انسان‌ها نیز خواهد شد و اثرات آن از شیرآبه کمتر نخواهد بود سوال اینجاست چه کسی مجوز صادر کرده است ؟ چه کسی تایید کرده است که قرارداد منعقد شود؟ چه کسی هزینه پروژه را تامین کرده و متخصصین سازمان شهرداری چه کسانی بودند؟
در ایده آل ترین شرایط اگر شرکت دیگری وارد و تصفیه‌خانه مجددا راه اندازی شود با شرط اینکه همه شرایط فراهم باشد حداقل چهار سال به طول می انجامد یعنی از زمان برگزاری مناقصه تا راه اندازی! و تا ۴ سال آینده خبری از تصفیه خانه شیرابه سراوان نیست البته اگر تا آن موقع ۱۲ بار هم این تصفیه‌خانه را افتتاح نکنند!
در خصوص زباله‌سوز ۶۰۰ تنی آوردن پسماندها به محلی چسبیده به شهر رشت با تکنولوژی چینی و اپراتورهای ایرانی با فناوری ۳۰ سال پیش برای پسماندهای با رطوبت بالای ۹۰ درصد، بدترین نوع انتخاب مدیریت پسماند این شهر بوده است و با هزینه حدود ۱۵۰۰ میلیارد تومان، اثرات مصیبت بار این تصمیم برای سال‌ها گریبان‌گیر شهر رشت خواهد بود. بوی زباله، شیرابه، گازهای آلاینده خروجی زباله سوز و از آن مهمتر کسانی که باید پاسخگو باشند چرا این تکنولوژی برای پسماندهای تر برای رشت انتخاب شده است؟
در آلمان با آب و هوایی شبیه استان گیلان ۱۲ هزار هاضم وجود دارد و فقط 70 دستگاه زباله سوز که آنها هم نه زباله سوز بلکه ریجکت‌سوز هستند ولی در استان گیلان و کل کشور یک هاضم هم نداریم که مختص مدیریت پسماندهای تر است. ما اصولا در استان گیلان نیاز به زباله سوز نداریم کل ریجکت‌های استان ۲۰۰ تن میباشد که این ریجکت‌ها با تبدیل به RDF بهترین خوراک برای کارخانجات سیمان به عنوان سوخت می‌باشند. خوشبختانه برای مجموعه کود آلی با یک شرکت متخصص جهت راه اندازی خطوط جدید قرارداد بسته شده است، شهاب خودرو! همانطور که از نامش مشخص است متخصص در زمینه تولید کود است که در این عرصه وارد شده که نیازی به توضیح بیشتر نیست.
راه های خروج از بحران:
تجمیع و انتقال پسماند توسط حمل و نقل ریلی به خارج از استان گیلان در مرز قزوین و گیلان و راه اندازی شهرک بازیافت در آن منطقه و تعطیلی هرچه سریع‌تر زباله‌سوز کود آلی و تصفیه شیرابه سراوان و عدم هزینه برای این پروژه‌ها راه حل خروج از بحران سراوان است.
