استاد جامعه‌شناسی دانشگاه گیلان با بیان اینکه این استان در سال‌های اخیر با مشکلات شدید اقتصادی و اجتماعی مواجه بوده است، اظهار کرد: با توجه به اینکه بارها درباره تضعیف نهاد خانواده در استان گیلان و خشونت علیه دختران و زنان در شهرستان تالش تذکر داده بودیم، بروز فجایعی مثل قتل رومینا دور از ذهن نبود.
گیلان صدر: رضا علیزاده، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه گیلان اظهار کرد: به عنوان کسی که چندین سال است در گیلان پژوهش جامعه‌شناسی به شکل میدانی انجام می‌دهد و فضای اجتماعی این استان را می‌شناسد، از وقوع حادثه رومینا تعجب نکردم. نه از این جهت که مردم گیلان دوستدار خشونت باشند، اتفاقاً مردم گیلان به صبوری، آرامش و مهمان‌نوازی شهره بوده‌اند، اما تحولاتی در زیر پوست این استان رخ می‌دهد که به آسیب‌های اجتماعی از جمله خشونت خانوادگی و قتل ناموسی منجر می‌شود.
ریشه بحران‌های اقتصادی و اجتماعی در گیلان
وی افزود: استان گیلان دچار بحران‌های اقتصادی و اجتماعی شده است که لاجرم به آسیب‌های اجتماعی و خشونت دامن می‌زند. بُعد اقتصادی خانواده در تحکیم خانواده مهم است، اما متأسفانه استان گیلان در سال‌های اخیر جزء آسیب‌پذیرترین استان‌های کشور از نظر اقتصادی بوده زیرا اشتغال با مشکل مواجه است. هر ساله تعداد زیادی از افراد غیربومی برای سکونت و بهره‌‌بری از آب و هوا به این استان مهاجرت می‌کنند، در حالی که بسیاری از نیروهای جوان و جویای کار در این استان مجبورند برای اشتغال به استان‌های دیگر به خصوص تهران مهاجرت کنند.
علیزاده اظهار کرد: متأسفانه سرمایه‌گذاری اقتصادی در استان گیلان آنچنان که باید انجام نمی‌شود و سهمی از پروژه‌های بزرگ عمرانی و اقتصادی کشور ندارد. این مسائل باعث می‌شود که بُعد اقتصادی خانواده و در نتیجه نهاد خانواده ضعیف شود. این استان جزء استان‌هایی است که بیشترین میزان طلاق را در سال‌های اخیر ثبت کرده و همچنین طبق آمارها میزان ازدواج و فرزند آوری در استان بسیار کاهش یافته است. همه این موارد به خانواده مربوط است و نشان می‌دهد که نهاد خانواده در این استان در حال تضعیف است. وقتی خانواده تضعیف یا به تعبیر من، سرکوب شود، لاجرم آسیب‌هایی مثل فرار دختران، خشونت و قتل خود را نشان می‌دهد.
آمار نگران‌کننده از دختران فراری
استاد جامعه‌شناسی دانشگاه گیلان اضافه کرد: در کنار بعد اقتصادی، سرمایه اجتماعی استان گیلان نیز در حال تقلیل است. سرمایه اجتماعی در دنیای جدید دو مؤلفه اصلی دارد: مشارکت و اعتماد. هر چه سرمایه اجتماعی یک جامعه بیشتر شود، تضادها و تنش‌ها در آن جامعه به شکل مسالمت‌آمیز حل می‌شود. متأسفانه بر اساس آمارها، سرمایه اجتماعی استان از میانگین کشوری پایین‌تر است. مؤلفه اعتماد سه سطح دارد: اعتماد بین فردی، بین گروهی و نهادی. هر سه نوع اعتماد در سال‌های اخیر در میان مردم گیلان کم شده است.
وی افزود: مؤلفه مشارکت نیز به میزان مشارکت مردم در سازمان‌های مردم‌نهاد و نهادهای مردمی مربوط می‌شود که این مؤلفه نیز در استان کاهش داشته است. تعداد بسیاری از سازمان‌های مردم‌نهاد در گیلان به ثبت رسیده‌اند، اما برخی از آنها صوری و بدون عملکرد هستند و برخی دیگر نیز فقط در مواقع بحران وارد کار می‌شوند. مثلاً در ایام شیوع کرونا برخی از سازمان‌های مردم‌نهاد عالی عمل کردند اما کار سازمان مردم‌نهاد این نیست که فقط در مواقع بحرانی وارد عمل شود، بلکه در همه ایام سال باید برای آموزش مردم و فعالیت‌های اجتماعی، برنامه داشته باشد.
علیزاده در ادامه گفت: حدود پنج ماه پیش در دانشگاه گیلان سمیناری با موضوع فرار دختران از منزل برگزار کردیم. در این سمینار علمی اعلام شد که استان گیلان جزء پنج استان نخست کشور است که بیشترین آمار فرار دختران از منزل را دارد. همچنین در بین شهرهای استان گیلان، شهرستان تالش جزء سه یا چهار شهرستانی است که بیشترین میزان خشونت فیزیکی، کلامی و روانی علیه زنان و دختران را دارد. برخی مناسبات طبقاتی و رویکردهای مردسالارانه در آن شهرستان و دو سه شهرستان دیگر از عوامل بروز این خشونت‌هاست.
ضرورت بازنگری در آموزش
استاد جامعه‌شناسی دانشگاه گیلان گفت: یکی از مشکلات دیگر که البته در همه کشور وجود دارد و در استان گیلان بیشتر است، کمبود امکانات آموزشی و ضعف نهاد آموزش و پرورش است. با یکی از معلمان مدرسه‌ای که رومینا در آن تحصیل می‌کرد صحبت کردم. ایشان گفت رومینا ساکت، مؤدب و درس‌خوان بود. حتی پدرش هم خیلی پیگیر درسش بود و برایش مهم بود که دخترش خوب درس می‌خواند یا خیر. از آن معلم پرسیدم آیا این بچه‌ها درسی برای یادگیری مهارت زندگی داشته‌اند یا خیر؟ اگر این آموزش‌ها به بچه‌های ۷ تا ۱۵ ساله داده شود، خیلی از مشکلات حل می‌شود.
علیزاده تصریح کرد: اگر این امکان وجود ندارد که با سرعت، آموزش مهارت‌های زندگی را در همه کشور یا همه شهرهای گیلان وارد برنامه درسی کنند، حداقل در شهرستان تالش که آمارها کمی نگران‌کننده است، این موضوع را به برنامه درسی دانش‌آموزان وارد کنند. سازمان‌های مردم‌نهاد برای خانواده‌های این منطقه کلاس آموزشی برگزار و روزنامه و مجله‌ای را با مضامین اجتماعی در این منطقه توزیع کنند.
استاد جامعه‌شناسی دانشگاه گیلان به تبعات اجتماعی قتل رومینا در این استان اشاره کرد و گفت: احساسات همه مردم گیلان از این واقعه جریحه‌دار شده است و کسی را نمی‌شناسم که از کار پدر رومینا دفاع کند. از آنجا که وضع روحی مردم در این شرایط مناسب نیست، باید سازمان‌های مردم‌نهاد و دولتی مثل بهزیستی برای کاهش فشارهای روحی و روانی از مردم، به خصوص دختران نوجوانی که همشهری و هم‌مدرسه‌ای رومینا بوده‌اند، اقدام فوری انجام دهند. آنها قتل فجیع دوست و همشهری خود را هیچ گاه از یاد نخواهند برد و ممکن است از این پس در خانواده و جامعه احساس امنیت نکنند.
وی تأکید کرد: برگزاری نشست‌های کتابخوانی، دوره‌های مهارت‌آموزی در مدارس و برگزاری مسابقات فرهنگی از جمله اقداماتی است که بهزیستی می‌تواند با همکاری سازمان‌های مردم‌نهاد برگزار کند و از تبعات اجتماعی این حادثه غم‌انگیز برای دختران نوجوان تالشی بکاهد. در سطحی دیگر برای خانواده‌ها نیز کم‌کم باید کارگاه‌های آموزشی برگزار شود که بتوانند خلأ عاطفی را در خانواده جبران و به دختران خود توجه و محبت بیشتری کنند تا خشم خود را مدیریت و به جای اعمال خشونت، فرزند خود را راهنمایی و کمک کنند./ایکنا
