در این مطلب می‌گوییم چرا کمپین‌های موسوم به نخریدن محکوم به شکستند.
گیلان صدر: قیمت رسمی چهار قلم کالای اساسی به طور رسمی از سوی دولت افزایش یافته و همزمان یارانه برخی اقلام نظیر آرد هم حذف شده است. مجموع این افزایش قیمت‌ها به تشدید نارضایتی و اعتراضات سراسری در کشور منتهی شده است. در چنین شرایطی مردم گمان می‌کنند با توقف خرید کالا‌های گران می‌توانند بر کاهش قیمت‌ها تاثیر گذار باشند. در این مطلب می‌گوییم چرا کمپین‌هایی از این دست محکوم به شکستند.
به دستور دولت ابراهیم رئیسی قیمت رسمی چهار کالای اساسی شامل مرغ، تخم مرغ، روغن و لبنیات و زیرمجموعه‌های آنها افزایش یافت. پیش از این هم یارانه آرد برای مواد خوراکی آردی از جمله نان و شیرینی حذف شده بود و قیمت این اقلام هم به جز نان سنتی افزایش چشم گیری پیدا کرده بود.
طبق اعلام ستاد تنظیم بازار کشور قیمت هر کیلو مرغ ۵۹ هزار و ۸۰۰ تومان و هر کیلو تخم‌مرغ ۳۹ هزار و۸۰۰ تومان خواهد شد. در افزایش رسمی قیمت کالا‌های اساسی، بهای روغن مایع ۸۱۰ گرمی به ۶۳ هزار تومان خواهد رسید و در لبنیات نیز قیمت شیر نایلونی ۹۰۰ گرمی ۱۵ هزار تومان، شیر پاستوریزه بطر یک لیتری کم‌چرب ۱۸ هزار تومان، ماست دبه‌ای ۲.۵ کیلویی کم‌چرب ۴۹ هزار و۸۰۰ تومان و پنیر نسبتاً چرب ۴۰۰ گرمی ۳۷ هزار تومان خواهد بود.
تصویر هجوم مردم ایران به فروشگاه‌ها برای خرید اقلامی که مشمول افزایش قیمت داشته‌اند، تصویر عامی نیست، اما یک انتقاد و یک فرضیه را در بین مردم تقویت می‌کند؛ انتقاد از اینکه چرا به هر سیاستی مبنی بر افزایش قیمت تن می‌دهند و به جای اعتراض، صف‌های خرید تشکیل می‌دهند. فرضیه منتقدان این است که مردم باید به جای صف کشیدن برای خرید کالا‌های گران، برای مدتی خرید این اقلام را متوقف کنند تا با کاهش تقاضا، عرضه را افزایش داده و قیمت‌ها را بشکنند. سوال این جاست که آیا توقف خرید اقلام گران به افزایش عرضه و در نتیجه کاهش قیمت منجر خواهد شد یا نه؟
کمپین‌های تحریم کوتاه‌مدت محکوم به شکست هستند؟
علی سرزعیم استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی و معاون سابق وزارت کار در امور اقتصادی معتقد است کمپین‌هایی نظیر کمپین توقف خرید یک کالا در کوتاه مدت پاسخگو نیست. سرزعیم می‌گوید: «توقف خرید کالا و خدمات برای کالا‌های لوکس و سفر‌های خارجی امکان‌پذیر است. افراد نمی‌توانند برای مدت طولانی از خرید اقلام ضروری امتناع کنند به همین دلیل این کمپین‌ها محکوم به شکستند.»
او می‌گوید: «اگر مردم بتوانند بلندمدت از مصرف یک کالا امتناع کنند، آن موقع فروشنده‌ها مجبور می‌شوند تولید را پایین بیاورند و قیمت را تغییر دهند، ولی توقف یک هفته‌ای خرید یک قلم کلا فایده‌ای ندارد.»
این استاد دانشگاه با یک مثال می‌گوید: «زمانی که برای یک دامدار علوفه، دستمزد کارگر، اجاره محل کسب، زمین و تجهیزات گران می‌شود، افزایش قیمت محصول نهایی طبیعی است، در نتیجه آنچه باید نسبت به آن حساس بود جایی است که دارد تورم‌زایی می‌کند. این یعنی افزایش قیمت چهار قلم کالا نه تورم‌زاست و نه به معنای افزایش تورم است و مردم نسبت به اقدامات تورم‌زای اصلی بی‌اطلاعند.
این استاد دانشگاه سه عامل اصلی را فاکتور تورم‌زایی در کشور خوانده و می‌گوید: کسری بودجه ناشی از درخواست کارمندان دولت برای افزایش حقوق، افزایش حداقل حقوق کارگران و فشار به بانک‌ها برای ارائه تسهیلات تکلیفی بدون بازگشت عامل اصلی تورم است اما اینکه دولت صرفا عرضه یارانه یک قلم کالا را قطع کند و مابه‌ازای آن را نقدی بدهد تورم‌زا نیست.
سرزعیم با بیان اینکه ایران چهل سال درگیر تورم است و این تورم ربطی به یارانه ندارد، گفت: توصیه من این است که یک روالی درست شود که به جای پرداخت یارانه با عدد فیکس، بگوییم ارزش یارانه بر اساس افزایش یا کاهش قیمت ارز تغییر می‌کند. مقدار یارانه نقدی باید شناور و متناسب با افزایش قیمت‌ها باشد.
او با بیان اینکه در صورت رسیدن ایران به توافق با غرب نرخ ارز کاهش پیدا می‌کند، پیش‌بینی کرد نرخ ارز ۲۳ هزار تومان کمتر نشود چرا که در صورت کاهش آن به زیر ۲۲ تا ۲۳ هزار تومان، اقتصاد و تولید کشور دچار آسیب خواهند شد.
مخالفان کمپین نخریدن چه استدلالی دارند:
بخشی از کاربران با انتشار نظرات خود به آوردن ادله برای شکست کمپین نخریدن روی آوردند که با هم در ادامه می‌خوانیم: * کمپین میزنید نخرید تا ارزان شه!!! بیش از ۹۰٪ مردم بیشتر از یک ساله که گوشت نتونستن بخرن و نخریدن ارزون شد!؟؟؟؟؟؟؟؟
* الان که تقاضای نان فانتزی ۸۰ درصد نسبت به دو هفته قبل کمتر شده، قیمتش اومد پایین؟در شرایط تورم ساختاری و تورم نهاده ها و هزینه های تولید امکان کاهش قیمت با کمپین های نخریدن وجود ندارد. البته خدا رو شکر مردم ایران از پس سالها مشکلات اقتصادی، فهم اقتصادی‌شان بالا رفته.
* کاملاًموافق کمپین نخریدن اجناس گران و مبارزه با مافیای کثیف هستم ولی این وسط نبایدتولیدکننده که عمدتاً کمترین سود را می‌بره متضرر و ورشکست بشه. آقای دولت! کاری کن نه سیخ بسوزه نه کباب. حالا که مازاد مصرف هست،به قیمت مصوب بخر و زمان کمبود با قیمت پایین بفروشید.
* در مورد کمپین نخریدن کالاها به خیال خام ارزان شدن اون ، باید بگم که چنین رویکردی در کشورهایی جواب میده که اقتصاد آزاد و رقابتی دارند . نه اقتصاد ما!
* کمپین نخریدن چرا غلطه؟
ساده اش اینه: به فرض که با نخریدن،مرغ فاسد بشه! مرغدار متضرر میشه»مرغ(محصول)کمتر میشه»عرضه کمتر میشه»قیمت مجبوره بیشتر بشه.
نکته اصلی اینه: اجماعی رو این کار نیست. طرف حساب شما محصول دولتی مثل خودرو نیست که بشه با قدرت سیاسی قیمت رو‌کنترل کرد. بسیاری از مرغداری ها خصوصی اند و خرید ازشون دولتی(جزو مردم اند)«کارگرانی که بیکار میشن جزو مردم‌اند»اجماع وجود نداره. ضمنا خیلی از صنایع شرایط تبدیل محصول فساد پذیر به کالای بادوام رو‌دارند. (مرغ از بازار جمع میشه به سوسیس کالباس و امثالهم تبدیل میشه)رکود تورمی رو بخونید./رویداد ۲۴
