کارشناسان حاضر در نشست زبان گیلکی و ارتباط آن با زبان های کهن ایرانی، زبان گیلکی را در معرض تهدید جدی خواندند.
به گزارش گیلان صدر، مسعود پورهادی پژوهشگر زبان شناسی در این گردهمایی در خانه فرهنگ گیلان گفت: زبان گیلکی در معرض تهدید جدی است.
وی اظهار داشت: زبان گیلکی گرچه هنوز رایج است اما در حال دو زبانه شدن هستیم؛ معادل های فارسی جای بسیاری از واژگان گیلکی را گرفته و واژگان گیلکی در حال عقب نشینی است.
وی افزود: خانواده های نوظهور گیلانی به طور جدی علاقه دارند به جای گیلکی به فرزندانشان فارسی یاد بدهند.
پورهادی با اشاره به این که امروزه برای حفاظت از گیاهان و جانوران بعنوان میراث طبیعی، پویش ها و کمپین های حمایتی تشکیل می شود خاطرنشان کرد: برای حفظ زبان اجدادیمان باید تلاش کنیم.
عده ای در فضاهای مجازی در مورد گیلکی اظهار نظر و آن را گویشی از فارسی عنوان می کنند در حالی که سخنانشان مبتنی بر دانش علمی و نتایج پژوهشی نیست و این اساسا یک حرف غیر پژوهشی و غیر زبان شناسانه و احتمالا با نظرات ناسیونالیسم افراطی در پشت این قضیه است.
این پژوهشگر خاطرنشان کرد: نتایج پژوهش های زبان شناسی با بیش از 250 سال قدمت، گیلکی را زبان می داند، زبانی که نه تنها هم عرض زبان فارسی بلکه هم عرض زبانهای دیگر جهانی است.
وی اظهار داشت: به لحاظ زبان شناسی فارسی در گروه زبان هایی است که اختلافات معینی با گیلکی دارد؛ این اختلافات آوایی، واژگانی و صرفی و نحوی است.
پور هادی با اشاره به این که زبان های باستانی ایرانی به غربی و شرقی و بعدها زبانهای غربی به دو بخش شمال غربی و جنوب غربی و زبانهای شرقی نیز به شمال شرقی و جنوب شرقی تقسیم شده اند گفت: زبان پارسی جزء زبان های غربی جنوبی است.
این زبان شناس تصریح کرد: گیلکی به لحاظ ویژگی های آوایی، ساختمان واژگان و دستگاه صرفی نحوی در دسته زبانهایی قرار می گیرد که غربی شمالی به حساب می آورند.
زبان پارسی همراه با زبان لارستانی، لری، بختیاری و برخی زبان های دیگر جزء دسته زبانهای غربی جنوبی است.
گیلکی با تاتی، تالشی، سمنانی، شهمیرزادی، کردی های مختلف در گروه زبان های شمال غربی قرار دارد.
وی یاداور شد: زبان های فارسی و گیلکی به لحاظ تاریخی نیز متفاوتند. زبان فارسی وراثت می برد از فارسی میانه دوران ساسانی، و زبان ساسانی وراثت می برد از فارسی باستان در حالی که زبان گیلکی از پارتی اشکانی، فارسی میانه پارتی و فارسی میانه پارتی نه از اوستایی نه زبان فارسی میانه وراثت نمی برد بلکه نشانه هایی وجود دارد که با زبان مادی نزدیکی های بیشتری دارد.
این پژوهشگر خاطرنشان کرد: زبان ها در طی دوره طولانی بر هم اثر گذاشته و و از هم تاثیر گرفته اند، از طرفی چون گیلکی و فارسی نیای مشترکی دارند که زبان شناسان آن را زبان مشترک ایرانی نام نهاده اند اشتراکات فراوانی نیز درونشان دیده می شود.
وی تصریح کرد: زبان شناسان، زبان ها را بر اساس این که چه میزان گویش ور دارد و این که آیا خط دارند و نوشتاری هستند تقسیم بندی نمی کنند.
پورهادی اظهار داشت: تمایز زبان ها از این طریق روشن می شود که دو نفر به زبان های خود سخن بگویند و حرف هم را نفهمند.
این زبان شناس تصریح کرد: ما در گیلکی یکهزار فعل شامل 200 فعل ساده و حدود 800 فعل پیشوندی داریم در حالی که در زبان فارسی کنونی این تعداد وجود ندارد.
وی افزود: زبان شناسان سه هزار و 200 زبان را بر اساس ساختار فاعل، مفعول و فعل بررسی کردند. در گیلکی ساختارهایی داریم که در زبان فارسی کنونی از دست رفته اند ولی در زبان فارسی باستان وجود داشته است.
این پژوهشگر اظهار داشت: جایگاه زبان گیلکی در رده های جهانی در رده آسیایی اروپایی است.
پورهادی در خاتمه با بیان این که در پس هر زبان و گویشی فرهنگی نهفته است تاکید کرد: اگر کوشش کنیم می توانیم مرگ زبان گیلکی را به تعویق بیاندازیم.
*گیلکی صحبت کنیم
دکتر علی نصرتی سیاهمزگی دکترای زبان و ادبیات فارسی نیز در مورد تفاوت لهجه زبان و گویش گفت: آنچه زبان ها را تمایز می دهد سه سطح آواشناسی، صرف و نحو و واژگان است.
وی اظهار داشت: چون گیلکی در این سه سطح متمایز از فارسی است می تواند گویش یا زبان محسوب شود.
وی با بیان این که گیلکی وضعیت خوبی ندارد تصریح کرد: همه گویش های ایرانی در معرض تهدید هستند و رفته رفته این نابودی بیشتر می شود.
این استاد ادبیات فارسی در رابطه با چگونگی حفظ زبان های محلی تصریح کرد: گفت و گو به این زبانها می تواند به ماندگاری این زبان ها خیلی کمک کند.
نصرتی تاکید کرد: برای حفظ هر چه بیشتر زبان گیلکی باید از خانه شروع کنیم آن را به کار ببریم و با فرزندانمان به زبان محلی صحبت کنیم.
خانه فرهنگ گیلان از زمان تاسیس تاکنون اقدامات ارزشمند بسیاری برای حفظ زبان و فرهنگ گیلان را انجام داده است.
ایرنا
