گیلان صدر: خون، حیوانات، حمام کردن و آینه از مواردی هستند که افراد زیادی نسبت به آنها فوبیا دارند. وقتی فرد با منشا فوبیای خود مواجه میشود دچار پریشانی و اضطراب شده و به سرعت میخواهد از آن دوری کند. تمام این تعاریف در مورد فوبیاهای عادی و رایج بود، اما بعضی از افراد به انواعی از فوبیای عجیب دچار هستند که شاید هیچ کدام حتی اسمی از آنها نشنیده باشیم.
در این مطلب میخواهیم با ۲۱ فوبیای عجیب آشنا شویم. مطمئن هستیم که با خواندن بعضی از آنها حسابی تعجب خواهید کرد.
عجیبترین و نادرترین فوبیاها
اغلب مردم با فوبیاهای رایج مثل ترس از ارتفاع (آکروفوبیا) یا ترس از عنکبوت (آراکنفوبیا) درگیر هستند؛ اما چند فوبیای عجیب وجود دارد که کمتر کسی دربارهی آنها شنیده و اصلا صحبتی دربارهشان نشده است. در ادامه شما با ۲۱ فوبیای عجیب آشنا میشوید. فوبیاهایی که شاید تا به حال اسم آنها به گوشتان نرسیده باشد.
۱. آرکیبوتیروفوبیا (ترس از چسبیدن کرهی بادم زمینی به سقف دهان)
آرکیبوتیروفوبیا یک فوبیای عجیب است که فرد مبتلا به آن از چسبیدن کرهی بادام زمینی به سقف دهانش میترسد. این اتفاق همیشه در زمان خوردن کرهی بادام زمینی پیش میآید، اما فرد مبتلا به این فوبیا از آن به شدت وحشت دارد.
شدت این فوبیا در افراد مختلف متفاوت است. ممکن است یک نفر بتواند مقدار کمی کرهی بادام زمینی بخورد، اما شخص دیگری نه تنها به خوردن کرهی بادام زمینی فکر نمیکند، بلکه از خوردن هر چیزی که غلظت و ظاهری شبیه به آن دارد خودداری میکند.
آرکیبوتیروفوبیا یک فوبیای نادر است که از ترس خفگی با چیزهای چسبنده سرچشمه میگیرد. افرادی که تجربهی حساسیت به کرهی بادام زمینی یا احساس خفگی با آن را دارند بیشتر با این فوبیا درگیر هستند.
۲. نوموفوبیا (ترس از بدون تلفن همراه بودن)
افراد مبتلا به نوموفوبیا اگر به تلفن همراه خود دسترسی نداشته باشند، شارژ باطری آن کم باشد یا تلفن همراهشان خراب شده باشد به شدت درگیر استرس و اضطراب میشوند. این فوبیای عجیب ناشی از اعتیاد به تلفن همراه است و افراد مبتلا به آن ممکن است روزانه بارها و با وسواس زیاد تلفنشان را بررسی کنند تا مطمئن باشند هیچ تماس و پیامی را از دست ندادهاند.
درست است که نوموفوبیا به عنوان فوبیای عجیب و نادر شناخته شده است، اما اعتیاد به تلفن همراه بسیار شایع است. تحقیقاتی که به تازگی انجام شده نشان داده است که نیمی از مردان و زنان از اضطراب نسبت به تلفن همراه خود رنج میبرند. همچنین در جامعهی آماری انتخاب شده برای این مطالعه، ۲۳% از دانشآموزان پسر نوموفوبیک شناخته شده و تقریبا ۷۷% آنها روزانه بیشتر از ۳۵ بار تلفن همراه خود را چک میکنند.
۳. آریتموفوبیا (ترس از اعداد)
آریتموفوبیا یک ترس عمیق و واقعی از اعداد است و نباید آن را با ترس از درس ریاضی در زمان مدرسه اشتباه گرفت. افراد مبتلا به این فوبیا با دیدن نماد اعداد و انجام عملیات ریاضی به شدت دچار ترس میشوند. ترس از اعداد میتواند به راحتی زندگی فرد را مختل کند، چون آنها را از انجام بسیاری از کارها و مشاغل بازمیدارد.
۴. پلوتوفوبیا (ترس از پول)
ممکن است شما هم از آن دسته افرادی باشید که همیشه آرزو میکنید منبع ناتمامی از پول داشته باشید. پول همیشه مبحث مورد علاقهی انسان بوده، اما افرادی هستند که به یک فوبیای عجیب دچارند. این افراد از پول یا ثروت میترسند. ممکن است آنها از افراد ثروتمند هم بترسند و حتی از ثروتمند شدن خودشان هم هراس داشته باشند!
به طور کلی این افراد از پول و پرداختن به آن میترسند. افراد مبتلا به پلوتوفوبیا ممکن است برای جلوگیری از کسب درآمد بیشتر یا پولدار شدن، شغل خود را از بین ببرند یا در انجام وظایفشان خرابکاری کنند. اغلب افراد مبتلا به این ترس از مسئولیتها و فشارهای مرتبط با ثروت یا از قربانی شدن در یک سرقت میترسند.
۵. زانتوفوبیا (ترس از رنگ زرد)
افراد مبتلا به این فوبیای عجیب از هر چیز زرد رنگی میترسند. فرقی ندارد اتوبوس، گل یا غذا زرد باشد، آنها هیچ علاقهای به نزدیک شدن و مشاهدهی آنها ندارند. زندگی برای این افراد واقعا سخت است، چون رنگ زرد همه جا به چشم میخورد.
۶. آبلوتوفوبیا (ترس از حمام کردن)
آبلوتوفوبیا ترس از حمام کردن، شستن یا تمیز کردن خود است. این فوبیا معمولا در کودکان رخ میدهد و با افزایش سن از بین میرود، اما مواردی هم در بزرگسالان به چشم خورده است. افراد مبتلا به این فوبیای عجیب از حمام کردن و دوش گرفتن خودداری میکنند و این موضوع تا جایی پیش میرود که به دلیل بوی نامطبوع بدنشان منزوی شده و در اجتماع حضور پیدا نمیکنند.
این ترس آنقدر شدید است که آنها تحمل تنهایی رنجآور را به تحمل ترس ناشی از حمام کردن ترجیح میدهند. ممکن است این فوبیا در اثر پیش آمدن یک اتفاق یا آسیب در گذشته که با خیس شدن همراه بوده است ایجاد شود. در بعضی موارد این ترس ریشه در آبهراسی دارد.
۷. اکتوفوبیا (ترس از عدد ۸)
اکتوفوبیا ترس از عدد ۸ است و با آریتموفوبیا (ترس از اعداد) متفاوت است. جالب است بدانید یک ترس دیگر از اعداد با نام تریسکایدکافوبیا وجود دارد که فرد مبتلا به آن از عدد ۱۳ میترسد. افراد مبتلا به اکتوفوبیا از مشاهدهی عدد ۸ میترسند و نمیتوانند محلی که این عدد روی آن نوشته شده است را نگاه کنند.
در حالت پیشرفتهتر این فوبیا فرد از نگاه کردن به وسایل در دستههای هشتتایی یا حضور در گروههای ۸ نفره هم میترسد. این فوبیای عجیب ممکن است به دلیل شباهت عدد ۸ انگلیسی به علامت بینهایت باشد. همچنین ممکن است حادثهای در گذشته اتفاق افتاده که با عدد ۸ در ارتباط بوده است. مثلا آتشسوزی خانه در هشتم ماه یا سقوط از پلهی هشتم.
۸. اپتوفوبیا (ترس از باز کردن چشمهای خود)
این فوبیای عجیب میتواند زندگی فرد مبتلا را به کل مختل کند، چون اولین کار برای شروع روز و فعالیتهای روزانه باز کردن چشمها است. افراد مبتلا به اپتوفوبیا ممکن است دوست داشته باشند در خانه و مناطق کمنور حضور داشته باشند. میزان ترس تجربه شده در افراد مبتلا به این فوبیا زیاد است و طبق معمول، میتواند ریشه در تجربهی یک حادثهی آسیبزا داشته باشد.
۹. گلوبوفوبیا (ترس از بادکنک)
میزان ترس تجربه شده در اثر گلوبوفوبیا در افراد مختلف متفاوت است. ممکن است فردی از قرار گرفتن در نزدیکی بادکنکها خودداری کند و فردی دیگر با دیدن تصویر بادکنک در تلویزیون هم درگیر اضطراب شدید شود. این ترس برای کودکان سختیهای بیشتری نسبت به بزرگسالان دارد، چون در مراسم تولد کودکان همیشه تعداد زیادی بادکنک وجود دارد.
گلوبوفوبیا معمولا در اثر یک تجربهی آسیبزننده در کودکی، مثل ترکیدن بادکنک و شنیدن صدای ترسناک آن، ایجاد شود. این ترس با کولروفوبیا (ترس از دلقکها) مرتبط است، چون معمولا هر دو در کنار یکدیگر دیده میشوند.
۱۰. هیپوپوتومونستروسکیپدآلوفوبیا (ترس از کلمات طولانی)
نام این ترس دقیقا طولانیترین کلمه در فرهنگ لغات انگلیسی (Hippopotomonstrosesquippedaliophobia) است و کاملا با ماهیت این فوبیای عجیب همخوانی دارد. فوبیای کلمات طولانی ریشه در احساس ترس و خجالت از اشتباه خواندن کلمات طولانی در زمان کودکی و در کلاس درس دارد. این فوبیا در بین افرادی که به دیسلکسیا (نارساخوانی) دچار هستند هم شایع است.
۱۱. افبیفوبیا (ترس از جوانان یا نوجوانان)
افراد مبتلا به افبیفوبیا ممکن است جوانان و نوجوانان را افرادی خارج از کنترل و خطرناک تصور کنند. آنها معتقدند جوانان و نوجوانان بیادب و غیرقابل پیشبینی هستند و از قوانین پیروی نمیکنند. اینطور به نظر میآید که این فوبیای عجیب ناشی از نمایش تصاویر نادرست از جوانان در رسانهها باشد. افراد مبتلا به این فوبیا از هر گونه ارتباط با نوجوانان خودداری میکنند و حتی با افرادی که در خانه فرزند نوجوان دارند معاشرت نمیکنند.
۱۲. اومفالوفوبیا (ترس از ناف)
افراد مبتلا به این فوبیای عجیب از لمس کردن و دیدن ناف میترسند و نمیتوانند به ناف خودشان هم نگاه کنند. حتی ممکن است ناف خود را با یک لایه باند و چسب بپوشانند تا اتفاقی هم آن را نبینند. این افراد هرگز حاضر به حضور در استخر نمیشوند.
۱۳. لینونوفوبیا (ترس از ریسمان)
فرد مبتلا به لینونوفوبیا حتی با فکر کردن به ریسمان هم دچار واکنشهای شدید اضطرابی میشود. این افراد از نخ، طناب و ریسمان به هر شکلی دوری میکنند و نمیتوانند هیچ کاری در ارتباط با آنها را انجام دهند. مثلا دوختودوز کاری است که یک فرد مبتلا به این فوبیای عجیب به هیچ وجه قادر به انجام آن نیست.
این ترس ریشه در هراس از محدود شدن دارد و معمولا افرادی که ربوده شدهاند یا والدینشان برای تنبیه آنها از ریسمان یا چیزی شبیه به آن استفاده میکردهاند با آن درگیر میشوند. فردی که ترس از ریسمان دارد ناتوان از تماشای تصاویر ریسمان در فیلم یا عکس است.
۱۴. پوگونوفوبیا (ترس از ریش)
افراد مبتلا به پوگونوفوبیا از ارتباط با افرادی که ریش دارند خودداری میکنند و با دیدن عکس افراد ریش دار دچار اضطراب میشوند.
۱۵. چیتوفوبیا (ترس از مو)
افراد مبتلا به این فوبیای عجیب از موهای خودشان، موهای دیگران و حتی موی حیوانات میترسند. آنها با دیدن گولهی مو روی زمین و یا شانه کردن موهای خودشان هم دچار ترس شدید میشوند. کوتاه کردن یا بستن مو برای این افراد بسیار آزاردهنده است.
این فوبیا میتواند با اعتقاد به کثیف بودن مو در ارتباط باشد یا به علت ریزش ناگهانی مو و ریش در فرد ایجاد شده باشد. تریکوفوبیا (ترس از ریزش مو و موهای ریخته شده روی مبل و لباس) و تریکوپاتوفوبیا (ترس از تغییر حالت مو مثل تغییر رنگ یا طاسی) از ترسهای مرتبط با این ترس عجیب هستند.
۱۶. وستیفوبیا (ترس از لباس)
معمولا این ترس در افراد مبتلا نسبت به یک لباس خاص ظاهر میشود. مثلا ممکن است فردی با دیدن یا پوشیدن لباس تنگ یا لباس فرمی خاص، مثل لباس نظامی، دچار ترس و اضطراب شود. این فوبیا در اثر حساسیت به یک نوع خاصی از پارچه یا اتفاقی ناگوار در گذشته ایجاد میشود. مثلا این فوبیای عجیب در بعضی از کهنه سربازان نظامی مشاهده میشود.
۱۷. ارگوفوبیا (ترس از کار)
افراد مبتلا به این فوبیا با حضور در محیط کار یا در زمان انجام کار دچار اضطراب شدیدی میشوند. ترس از کار میتواند منجر به حملات اضطرابی شدید شود و تاثیر مخربی بر زندگی فرد بگذارد. فرسودگی شغلی و تجربهی بد در محیط کار میتواند از علل ایجاد این ترس باشد. ارگوفوبیا معمولا با ترس از حضور در اجتماع، ترس از سخنرانی و ترس از انتقاد کردن ارتباط مستقیم دارد.
۱۸. دیسایدوفوبیا (ترس از تصمیمگیری)
تصمیمگیری برای افراد مبتلا به این ترس غیرممکن است. این افراد به تصمیمهای خود اعتماد ندارند و برای این کار بیش از حد به دیگران تکیه میکنند. حتی ممکن است برای تصمیم گرفتن دربارهی موضوعات مختلف زندگی به طالعبین و فالگیر مراجعه کنند. این فوبیای عجیب میتواند زیرمجموعهی اختلال سلامت روان بزرگتری به نام «اختلال شخصیت وابسته» باشد.
۱۹. ایزوتروفوبیا (ترس از آینه)
این فوبیا گاهی با نامهای اسپکتروفوبیا و کاتوپتروفوبیا هم شناخته میشود. فرد مبتلا به این فوبیا نمیتواند خود را در آینه تماشا کند و از نگاه کردن به هر سطح انعکاسی اجتناب میکند. این ترس میتواند ریشه در خرافات داشته باشد.
این خرافات شکستن آینه را نشانهی بدشانسی میدانند و معتقد هستند با نگاه کردن در آینه ممکن است موجودی ماوراءالطبیعه، مثل روح، را ببینند. اعتماد به نفس پایین باعث ایجاد این ترس عجیب است و گاهی آنقدر شدید میشود که فرد را دچار افسردگی میکند.
۲۰. دیپنوفوبیا (ترس از غذا خوردن با دیگران)
این ترس معمولا با نام ترس از مهمانی هم شناخته میشود. فرد مبتلا به این فوبیای عجیب از همکلام شدن با دیگران در حین غذا خوردن میترسد. اغلب افرادی که به این ترس دچار هستند در کودکی به دلیل نحوهی غذا خوردن یا عدم رعایت آداب سفره مورد تمسخر قرار گرفتهاند. ترس از انتقاد شدن یکی دیگر از دلایل ایجاد این فوبیا است. همچنین این افراد از غذا خوردن در مقابل دیگران احساس ناخوشایندی دارند و ترجیح میدهند به تنهایی غذا را صرف کنند.
۲۱. فوبوفوبیا (ترس از فوبیا)
این فوبیا را میتوان به عنوان اضطراب شناور آزاد توصیف کرد، چون فرد مبتلا به دلیل ترسی که از خودِ ترسیدن دارد وارد وضعیت اضطرابی میشود. فوبوفوبیا معمولا با سایر فوبیاهای خاص تشخیص داده میشود و با اختلالات اضطرابی همراه است. فرد مبتلا از حضور در موقعیتها و جمعهایی که میتواند برایش اضطرابآور باشد اجتناب میکند. نوع شدید فوبوفوبیا میتواند زندگی روزمرهی فرد را مختل کند.
مرور کلی
فوبیا، ترسی عمیق و شدید است که معمولا در ارتباط با موقعیتها، وسایل و شرایط غیرآسیبزا ایجاد میشود. فرد مبتلا به فوبیا با اختلالات اضطرابی شدید مواجه میشود و ممکن است زندگیاش مختلف شود. بعضی از فوبیاها، مثل ترس از پله و سوراخ، رایج هستند، اما بعضی از فوبیاها آنقدر عجیب هستند که کمتر دربارهی آنها صحبت شده است.
افراد مبتلا به فوبیا ممکن است برای کنترل حالات اضطرابی خود مصرف مواد مخدر یا الکل را شروع کنند. نباید این نکته را فراموش کرد که بدترین و عجیبترین فوبیاها هم با کمک یک درمانگر قابل درمان هستند و به راحتی میتوان به زندگی عادی بازگشت. پس اگر نشانههای فوبیا را در خود میبینید حتما به یک متخصص روانشناس یا درمانگر با تجربه مراجعه کنید.
